Το «μυστήριο» της ελαστίνης και η λύση του
Πόση ελαστίνη έχει ακόμα η επιδερμίδα σας; Το «μυστήριο» της ελαστίνης και η λύση του
Τσιμπήστε το δέρμα στη ράχη του χεριού σας και παρατηρήστε πόσο γρήγορα επανέρχεται στην αρχική του μορφή. Αν η επαναφορά γίνεται άμεσα, είστε σίγουρα νέες… Αν καθυστερεί, έστω και λίγο, τότε μάλλον βρίσκεστε στο κατώφλι της ωριμότητας και της… χαλάρωσης. Ευτυχώς, υπάρχουν και καλά νέα…
Το τεστ του τσιμπήματος, μπορεί να μοιάζει παιδικό, αποδεικνύει όμως με τον πιο απτό τρόπο, το ρόλο της ελαστίνης στη νεανική εμφάνιση της επιδερμίδας μας. Εξίσου ενδεικτικό σημάδι φθοράς της ελαστίνη, μετά τα 30, είναι τα «βαθουλώματα» που αφήνουν στα γόνατά μας οι ίνες ενός χαλιού με πλούσιο πέλος, αν τύχει να γονατίσουμε για κάμποση ώρα….
Τι είναι όμως η ελαστίνη;
Είναι το «κλειδί» που δίνει κίνηση στους ιστούς και στα όργανά του σώματος -ανάμεσά τους και το δέρμα- και τους παρέχει την ικανότητα να ανακτούν την αρχική τους φόρμα, έπειτα από οποιαδήποτε παραμόρφωση, με άλλα λόγια, να έχουν ελαστικότητα.
Αυτή επιτρέπει στους πνεύμονες ή στα αγγεία να διαστέλλονται και να συστέλλονται, ενώ συμβάλλει σε μία σειρά βιολογικών λειτουργιών, όπως για παράδειγμα η αναπνοή, η ομιλία, ή η όραση.
Ελαστικές ίνες βρίσκονται σε όλο το σώμα
Όπως δηλώνει και το όνομά της, είναι μια ελαστική πρωτεΐνη, η σημαντικότερη από τις 30 διαφορετικές πρωτεΐνες οι οποίες συνθέτουν τις ελαστικές ίνες που βρίσκονται στο σώμα μας.
Αποτελεί το βασικό δομικό συστατικό τους καθώς η ελαστίνη είναι αυτή που τους προσδίδει την ιδιότητα να διατείνονται ως και στο 150% του μήκους τους, χωρίς να υφίστανται ρήξη. Στο δέρμα, οι ίνες ελαστίνης μοιάζουν με μικροσκοπικά ελατήρια και καταλαμβάνουν το 2-4% του συνολικού βάρους του χορίου, κάτω από την επιδερμίδα.
Όταν το «κεφάλαιο» εξαντλείται:
Οι ελαστικές ίνες έχουν ένα σοβαρό μειονέκτημα.
Μετά την ολοκλήρωση της ανάπτυξης, περίπου μόλις περάσουμε τα 20, ανανεώνονται ελάχιστα ή και καθόλου. Με άλλα λόγια, το σώμα μας διαθέτει ένα σταθερό , λίγο-πολύ, «κεφάλαιο» ελαστικότητας, το οποίο εξαντλείται με το πέρασμα του χρόνου.
Το πόσο γρήγορα θα το ξοδέψουμε, εξαρτάται βέβαια και από τον τρόπο ζωής μας- για παράδειγμα, η παρατεταμένη έκθεση στις ακτίνες UV, το κάπνισμα ή η μη ισορροπημένη διατροφή συμβάλλουν στη ραγδαία μείωση της ελαστίνης του δέρματος.
Αλλά και οι υπάρχουσες ελαστικές ίνες, σταδιακά φθείρονται, όπως ακριβώς συμβαίνει και με το κολλαγόνο.
Ενώ όμως στη νεανική επιδερμίδα, η παλιά ελαστίνη διασπάται από το ένζυμο ελαστάση (ανήκει στις μεταλλοπρωτεϊνάσες ή ΜΜΡ’s) και αποδομείται για να δώσει τη θέση της σε μια νέα, υγιή ίνα, στη γηρασμένη επιδερμίδα όχι μόνο η ανανέωση γίνεται με εξαιρετικά βραδείς ρυθμούς αλλά παρατηρούνται και σημάδια εκφύλισης: οι νέες ίνες ελαστίνης είναι κακής ποιότητας, εύθραυστες, πιο παχιές με ανώμαλο σχήμα.
Ο αριθμός και η ποιότητα των ελαστικών ινών παίζουν καθοριστικό ρόλο
στο πώς σχηματίζονται οι ρυτίδες και κυρίως στο βαθμό χαλάρωσης. Η γηρασμένη ελαστίνη τεντώνει αλλά δεν επανέρχεται-φανταστείτε ένα πολυκαιρισμένο λαστιχάκι. Έτσι, με την απώλεια της ελαστικότητας, τη φθορά του κολλαγόνου-ο σκελετός στήριξης της επιδερμίδας- και την αναπόφευκτη επίδραση της βαρύτητας , το δέρμα ζαρώνει και όλο το πρόσωπο μοιάζει να «κρεμάει»…
Μπορείτε να δείτε και Κολλαγόνο: Γήρανση, Δέρμα, Οστά και Αρθρώσεις
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Μέχρι πρόσφατα πολύ λίγα πράγματα. Ενώ η εκτεταμένη μελέτη των μηχανισμών παραγωγής κολλαγόνου έχει δείξει ότι αρκετά συστατικά μπορούν να ενεργοποιήσουν τη σύνθεσή του, δεν ισχύει το ίδιο με την ελαστίνη καθώς είναι πολύ δύσκολο να αυξήσουμε την παραγωγή της, παρά μόνο να προλάβουμε τη φθορά της.
Οι περισσότερες συσφιγκτικές αντιγηραντικές συνθέσεις που υπόσχονται ενίσχυση της ελαστικότητας της επιδερμίδας, είναι συνήθως εμπλουτισμένες με ενεργά συστατικά (π.χ. ρετινόλη, αντιοξειδωτικές πολυφαινόλες κλπ.) που αναστέλλουν τη δράση των μεταλλοπρωτεϊνασών, εμποδίζοντας έτσι την αποδόμηση της ελαστίνης. Ωστόσο, δεν μπορούν να επανορθώσουν τη φθορά…
Το «μυστήριο» της ελαστίνης
Μελέτες βιολόγων έχουν δείξει ότι με την ελαστίνη συμβαίνει κάτι παράξενο. Ενώ όπως είπαμε προηγουμένως, η παραγωγή της μειώνεται μετά την ενηλικίωση, τα βασικά δομικά συστατικά της–η τροποελαστίνη και τα μικροϊνίδια- συνεχίζουν να συντίθενται σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας!
Για τους επιστήμονες η διαδικασία αυτή ήταν μέχρι πρόσφατα, ένα «μυστήριο». Με άλλα λόγια, έβλεπαν ότι η ελαστίνη γερνά, αλλά δεν γνώριζαν πώς. Δεν είχαν κατανοήσει τι είναι αυτό που διατηρεί ή διαταράσσει τη σωστή δομή των ελαστικών ινών.
Το «μυστήριο» έλυσε τελικά μια
από τις ερευνητικές ομάδες βιολόγων του διάσημου κέντρου CNRS (το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών της Γαλλίας) η οποία ασχολείται τα τελευταία χρόνια με την bio-élasticité, ένα νέο επιστημονικό κλάδο ο οποίος βάζει την ελαστίνη κάτω από το μικροσκόπιο για να την αποκρυπτογραφήσει.
Αυτή η νέα, πραγματικά σημαντική επιστημονική έρευνα – βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη- έχει ιδιαίτερα ευρύ πεδίο εφαρμογών στη βιολογία και την ιατρική – δημιουργία τεχνητού δέρματος για την επούλωση σοβαρών εγκαυμάτων, συνθετικής πρωτεΐνης ανάλογης της φυσικής ελαστίνης για την αποκατάσταση της ελαστικότητας σε τραυματισμένα εσωτερικά όργανα (πχ. στις φωνητικές χορδές) κ.α. Εφαρμογή όμως έχει και στην κοσμητολογία….
Η έρευνα λοιπόν κατάφερε να αποκωδικοποιήσει τη φυσιολογία της ελαστίνης
και τον τρόπο που αυτή γερνάει- επηρεάζοντας αντίστοιχα τη γήρανση του δέρματος. Έτσι ανακαλύφθηκε ότι, μολονότι τα βασικά δομικά της ελαστίνης δεν επηρεάζονται ιδιαίτερα από την ηλικία, υπάρχει ένα ένζυμο που λειτουργεί σαν συνδετικός κρίκος ανάμεσά τους –συντηρεί το σφιχτό δεσμό των μικροϊνιδίων και της τροποελαστίνης- και το οποίο μειώνεται δραματικά από την ηλικία των 18, καθιστώντας την ελαστίνη δυσλειτουργική. Το ένζυμο αυτό ονομάζεται LOXL.
Με γνωστό πλέον τον μηχανισμό φθοράς της, η ανεύρεση ενός τρόπου ενεργοποίησης του ενζύμου LOXL, θα μπορεί να οδηγήσει τη βιομηχανία καλλυντικών στην ανάπτυξη συνθέσεων με στόχο την ενίσχυση της λειτουργικότητας της ελαστίνης και βέβαια τη βελτίωση της χαλάρωσης της επιδερμίδας.
Να ευχηθούμε να κάνουν στροφή όλες οι εταιρίες παραγωγής καλλυντικόν και να πάψουν να βάζουν βλαβερά συστατικά στα προϊόντα τους: Ποιες Διαταραχές Υγείας Προκαλούν τα Χημικά σε Καλλυντικά και Αρώματα
Λένα Ιωαννίδου για το www.skingurus.gr
