Λεύκα~Ίαμα για αρθρίτιδα και ρευματισμούς, για έντονους πόνους και οιδήματα
Βιότοπος – περιγραφή:
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι POPULUS nigra (Λευκή η μέλαινα ή καβάκι) ή POPULUS tremula (Λευκή η τρέμουσα ή αγριόλευκα). Αυτές είναι οι δύο από τις πολλές ποικιλίες του δέντρου στις θεραπευτικές ιδιότητες των οποίων θα αναφερθούμε σήμερα.
Η Λεύκα ανήκει στην οικογένεια των Σαλικιλιδών (Ιτεοειδή). Στη φαρμακευτική χρησιμοποιούνται εκτός των δύο που αναφέραμε, η P.alba (Λεύκη η λευκή ή ασημόλευκα) και η P. tremuloides (Λεύκη η τρεμουλοειδής).
Οι λεύκες είναι φυλλοβόλα δέντρα που αυξάνονται γρήγορα και για τον λόγο αυτό φυτεύονται ευρύτατα σε ζώνες καταφυγίων. Είναι δέντρο πυκνό με απλωτά κλαδιά. Οι κλάδοι είναι οριζόντιοι ή λυγίζουν προς τα κάτω.
Τα φύλλα του δέντρου είναι έντονα πράσινα, γυαλιστερά, οδοντωτά, με μακριούς μίσχους που παρασύρονται εύκολα από τον άνεμο, γεγονός που τους έχει χαρίσει τις ονομασίες τρέμουσα ή τρεμουλοειδής. Τα άνθη σχηματίζουν μακριούς ίουλους κρεμαστούς. Φτάνει σε ύψος τα 30 και πλέον μέτρα. Είναι συγγενικά είδη με την Ιτιά. Φυτρώνει συνήθως σε όχθες ποταμών και κοντά σε πηγές.
Ιστορικά στοιχεία:
Η ονομασία Πόπουλους είναι λατινική. Η αρχαία ονομασία του δέντρου ήταν Αχερωίς ή Αίγειρος. Οι αρχαίοι είχαν και την έκφραση «αιγείρου θέα». Την αναφέρουν ο Όμηρος και ο Ησίοδος. Ο Θεόφραστος στο βιβλίο του περί φυτών, αναφέρει ότι τα χλωρά της ξύλα και τα ξύλα όλων των δέντρων που ζουν σε υγρούς τόπους, όταν καίγονται χλωρά βγάζουν αποπνικτικό καπνό.
Η μυθολογία αναφέρει διάφορους μύθους για τη λεύκα.
Σύμφωνα με ένα μύθο ο γιος του ήλιου, ο Φαέθων, οδηγώντας το άρμα του πατέρα του πλησίασε τόσο πολύ τη γη που κάηκε ένα μέρος από το άρμα. Ο Δίας για να μην γίνει μεγαλύτερη καταστροφή τον κατακεραύνωσε και αυτός έπεσε νεκρός στον Ηριδανό ποταμό. Εκεί στις όχθες του ποταμού τον βρήκαν οι αδελφές του οι Ηλιάδες και από τη λύπη τους μεταμορφώθηκαν σε αίγειρες (λεύκες) και τα δάκρυά τους έγιναν κεχριμπάρι.
Άλλος μύθος αναφέρει ότι η Λεύκη ήταν κόρη του Ωκεανού. Ο Άδης την άρπαξε στο βασίλειό του και όταν πέθανε την μεταμόρφωσε σε δέντρο, την αργυρόφυλλη λεύκα.
Στην ελληνική μυθολογία ακόμη αναφέρεται η Λεύκα του Δία. Αυτή ήταν μυθικό ιερό δέντρο στην Κρήτη κάτω από το οποίο γεννήθηκε ο Δίας.
Σύμφωνα με τον μύθο, η Λεύκα του Δία φύτρωνε στην Κρήτη έξω από το Ιδαίον Άντρον.
Το δέντρο αυτό ήταν το μοναδικό του είδους του που έφερε καρπούς, αφού όλα τα άλλα έχαναν τους καρπούς τους πριν ωριμάσουν. Στη σπηλιά αυτή και κάτω από την σκιά της Λεύκας μεγάλωσε ο Δίας. Στο ίδιο σημείο παρέλαβε ο Μίνωας τους νόμους από τον ολύμπιο θεό για να τους παραδώσει στους κατοίκους της Κρήτης.
Σύμφωνα με τον Θεόφραστο, στο σημείο αυτό γινόταν θυσία. Στους νόμους του Πλάτωνα μνημονεύεται ένα φαρδύ μονοπάτι με δέντρα γύρω γύρω που οδηγούσε από την Κνωσσό μέχρι στο σημείο που φύτρωνε η Λεύκα. Κοντά στο δέντρο αυτό φύτρωνε δάσος από γηραιότατα κυπαρίσσια, το οποίο έκρυβε τα θεμέλια πανάρχαιου ναού της Ρέας.
Οι αυτόχθονες ιθαγενείς της Αμερικής χρησιμοποιούσαν την Λεύκη την τρεμουλοειδή σε μεγάλη κλίμακα για πολλές παθολογικές καταστάσεις. Οι Απάτσι και άλλες φυλές χρησιμοποιούσαν τον εσωτερικό φλοιό ως διατροφικό παράγοντα για τους ίδιους και τα άλογα τους.
Συστατικά-χαρακτήρας:
Η Λεύκα περιέχει φαινολικούς γλυκοζίτες (σαλικιλίνη και ποπυλίνη), φλαβονοειδή, αιθέριο έλαιο και τανίνες. Τα άνθη περιέχουν ένα γλυκοσίδιο, το πουπουλοσίδιο (βενζοικό σαλικοσίδιο) και φλαβονικά παράγωγα. Τα φύλλα περιέχουν γαλλικό οξύ, ποπουλίνη και αλκάλια.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:
Η εποχή της άνθισης είναι Μάρτιο και Απρίλιο. Για θεραπευτικούς λόγους χρησιμοποιείται κύρια ο φλοιός του δέντρου. Έχουν όμως θεραπευτική δράση άνθη, βλαστοί και φύλλα του δέντρου. Ο φλοιός συλλέγεται την Άνοιξη. Κατά την συλλογή φροντίζουμε να μην τον αφαιρέσουμε σε μορφή δακτυλίου γύρω από τον κορμό, γιατί τότε σκοτώνουμε το δέντρο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Όλες οι ποικιλίες που έχουν περίπου τις ίδιες φαρμακευτικές ιδιότητες. Διαφέρουν μόνο στην αποτελεσματικότητα π.χ. η Λεύκη η μέλαινα έχει εντονότερη δράση από την Λεύκη την τρέμουσα.
Το βότανο δρα ως
- αντιφλεγμονώδες,
- στυπτικό,
- αντισηπτικό,
- αναλγητικό και
- χολαγωγό.
Είναι εξαιρετικό ίαμα για την θεραπεία της αρθρίτιδας και των ρευματισμών, όταν υπάρχει έντονος πόνος και οίδημα. Η χρήση της είναι παρόμοια με αυτή της Μαύρης Ιτιάς. Είναι αποτελεσματικότερη όταν χρησιμοποιηθεί σαν μέρος της ευρύτερης θεραπείας και όχι μόνη της.
Βοηθά πολύ σε οξείες φάσεις ρευματοειδούς αρθρίτιδας, πόνους μυών και πόνους κατά την εμμηνορρυσία.
Ως χολαγωγό διεγείρει την πέψη και ιδιαίτερα την λειτουργία του στομάχου και του ήπατος (όταν υπάρχει ανορεξία). Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε εμπύρετα κρυολογήματα και λοιμώξεις, όπως η κυστίτιδα.
Ως στυπτικό βοηθά στη θεραπεία της διάρροιας.
Τα μπουμπούκια της λεύκας χρησιμοποιούνται για τις αιμορροΐδες, ως επουλωτικά, διουρητικά και αποχρεμπτικά, καθώς και ως εφιδρωτικά σε περιπτώσεις ρευματισμών και φλεγμονών ουροδόχου κύστης. Χρησιμοποιούνται ακόμη για να αυξήσουν την αμυντική ικανότητα του οργανισμού έναντι της υπεριώδους ακτινοβολίας.
Για την ρευματοειδή αρθρίτιδα συνδυάζεται καλά με Τσιμιτσιφούγκα, Μηνύανθο και σπόρους Σέλινου.
Ως διεγερτικό πέψης συνδυάζεται με Χελώνη και Υδραστίδα.
Τα φύλλα και οι βλαστοί σε αφέψημα βοηθούν εξωτερικά ως επουλωτικό και καταπραϋντικό.
Οι οφθαλμοί (μάτια) του δέντρου έχουν χρησιμοποιηθεί κατά της πολυαρθρίτιδας, ενώ στη φαρμακοποιία ήταν ενδεδειγμένα για τις παθήσεις των αγωγών του ουροποιητικού συστήματος για τη βρογχίτιδα και τους ρευματισμούς.
Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιούν βάμμα από τα φύλλα και το φρέσκο ξύλο της Λεύκης της τρέμουσας εναντίον των φλεγμονών της ουρήθρας και της ουροδόχου κύστης, για τις εγκύους.
Παρασκευή και δοσολογία:
Ο φλοιός παρασκευάζεται ως αφέψημα. Ρίχνουμε 1-2 κουταλιές του τσαγιού ξηρό φλοιό σε ένα φλιτζάνι νερό και το σιγοβράζουμε για 10-15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα. Για περιπτώσεις ανορεξίας το πίνουμε 30 λεπτά πριν το γεύμα.
Υπό μορφή βάμματος η δοσολογία είναι 2-4 ml τρεις φορές την ημέρα.
Τα άνθη παρασκευάζονται ως έγχυμα (15 γραμμάρια ανθέων σε 500 ml βραστού νερού για 30 λεπτά). Το ίδιο έγχυμα μπορεί να γίνει με κρασί και ζάχαρη σε δόση τριών ποτηριών του κρασιού την ημέρα.
Με τα άνθη επίσης γίνεται μια γνωστή πομάδα ή αλοιφή για εξωτερική χρήση σε αιμορροΐδες, πόνους πληγών, ενώ στην αισθητική χρησιμοποιείται για την περιποίηση των μαλλιών.
Προφυλάξεις: Λεύκα~Ίαμα για αρθρίτιδα και ρευματισμούς, για έντονους πόνους και οιδήματα
Άτομα που είναι ευαίσθητα στην ασπιρίνη είναι καλό να την αποφεύγουν.
Δεν έχουν αναφερθεί άλλες παρενέργειες. Τηρούμε λοιπόν απλά την συνιστώμενη δοσολογία.
*Άρθρο του Σάκη Κουβάτσου (Χειρουργός οδοντίατρος) στα Χανιώτικα Νέα
