Αυτοεκπληρούμενη προφητεία & Ενσυνειδητότητα-Mindfulness
Σου έχει συμβεί και εσένα! Αυτοεκπληρούμενη προφητεία & Ενσυνειδητότητα-Mindfulness
Τι είναι η αυτοεκπληρούμενη προφητεία;
Η φράση “αυτοεκπληρούμενη προφητεία” είναι ένας ψυχολογικός όρος και αποδίδεται στον κοινωνιολόγο Ρόμπερτ Μέρτον (Robert K. Merton), ο οποίος μελέτησε συστηματικά τη δομή και τις συνέπειές της.
Στο ομώνυμο άρθρο του γραμμένο το 1948, ο Μέρτον την ορίζει ως εξής:
”Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία είναι, αρχικά, ένας εσφαλμένος ορισμός μιας κατάστασης που προκαλεί μια νέα συμπεριφορά, η οποία οδηγεί στο να γίνει πραγματικότητα η αρχικά εσφαλμένη σύλληψη της κατάστασης.
Αυτή η απατηλή ισχύς της αυτοεκπληρούμενης προφητείας διαιωνίζει την κυριαρχία του λάθους. Γιατί έτσι ο προφήτης παραθέτει την πραγματική πορεία των γεγονότων ως απόδειξη για το ότι είχε εξαρχής δίκιο”.
Πώς επηρεάζει τη ζωή μας αυτή η συνθήκη και από πού προκύπτει;
Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία αφορά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και επενεργούμε απέναντι σε μια κατάσταση, είτε αυτή είναι ρεαλιστική είτε φαντασιωσική, και την ασυναίσθητη συμμετοχή μας απέναντι σε αυτή χρησιμοποιώντας όλες τις πληροφορίες που μας δίνονται, για να καταλήξουμε στο συμπέρασμα που είχαμε αρχικά σκεφτεί.
Για να μπορέσουμε να καταλάβουμε πώς λειτουργεί, ας υποθέσουμε ότι σκοπεύουμε να πάμε για καφέ με μία φίλη μας.
Χωρίς να έχει συμβεί κάτι, κάνουμε κάποιες σκέψεις ότι η φίλη μας δεν μας σέβεται αρκετά και δεν είμαστε σημαντική για εκείνη. Ίσως αυτό να το έχει πυροδοτήσει κάποιο άσχετο γεγονός κι εμείς να το γενικεύσαμε, ίσως να το εισπράξαμε από κάποιο άτομο στην εργασία μας και να το γενικεύσαμε, καθώς νιώθουμε έντονα και βαθιά θυμωμένοι.
Πρίν πάμε, λοιπόν, στη συνάντηση έχουμε ήδη καλλιεργήσει μία συναισθηματική κατάσταση, όπου νιώθουμε μη επιθυμητοί.
Η ένταση μέσα μας έχει αρχίσει και αυξάνεται και, παράλληλα, έχουμε ανασύρει αρκετές στιγμές από το παρελθόν σε σχέση με τη φίλη μας που μπορεί να επιβεβαιώσουν αυτήν την αντίληψη. Συνήθως, τα γεγονότα που έχουμε ανασύρει, όταν τα ζούσαμε, δεν μας είχαν ενοχλήσει, τώρα όμως τα βλέπουμε διαφορετικά.
Πηγαίνοντας, λοιπόν, στη συνάντηση, χωρίς να το έχουμε καταλάβει έχει αλλάξει το συναίσθημά μας, το ύφος μας και η συμπεριφορά μας.
Ερχόμενοι τώρα σε επαφή με τη φίλη μας το μήνυμα που θα δώσουμε επικοινωνιακά θα είναι επιθετικό και αντίστοιχα θα εισπράξουμε μία συμπεριφορά που θα μας δικαιώσει για όσα είχαμε υποθέσει.
Φυσικά, η φίλη μας δεν θα έχει ιδέα για το πώς οδηγήθηκε η σχέση σας σε αυτήν την ένταση. Με αυτόν τον τρόπο, το άτομο έγινε προφήτης της κατάστασης, χωρίς, όμως, να κατάλαβε ότι το ίδιο την δημιούργησε.
Το πρόβλημα με την αυτοεκπληρούμενη προφητεία είναι ότι πάντα σχετίζεται με δυσάρεστα συναισθήματα, όπως η αυτοακύρωση. Το άτομο δημιουργεί μία πραγματικότητα, για να επιβεβαιώσει ότι όντως δεν είναι σεβαστό από κανέναν, ότι κανένας δεν ενδιαφέρεται για το ίδιο και σιγά σιγά οδηγείται στην απογοήτευση. Φυσικά, τίποτα απ’ όλα αυτά δεν είναι συνειδητό και δεν γίνεται επίτηδες.
Πώς να κάνουμε τα αρνητικά συναισθήματα φίλους και συμμάχους μας
Φανταστείτε τώρα τι οφέλη θα αποκομούσε το άτομο, αν σκέφτονταν ένα θετικό σενάριο, δηλαδή πόσο αγαπητό άτομο είναι στη φίλη του, πόσο το εκτιμά η φίλη του και πόσο σημαντικό ρόλο έχει στη ζωή της.
Γιατί να μην συμβαίνει αυτό;
Είναι θέμα αυτοπεποίθησης, θα σκεφτούν πολλοί. Δυστυχώς, όχι!
Όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, ακόμα κι αν η ενέργεια αυτή κινείται καταστροφικά από και προς το άτομο, έχει μεγάλη χρηστικότητα για το ίδιο, διότι με αυτόν τον τρόπο διατηρείται η ικανότητα να υπάρχει ο έλεγχος και έτσι να δημιουργείται μια εικονική ασφάλεια.
Αυτό είναι πραγματικά παράδοξο. Πώς να ζητά να νιώσει ασφάλεια, προβλέποντας και δημιουργόντας μία πραγματικότητα που του είναι δυσάρεστη;
Κι όμως, οι άνθρωποι είμαστε αρκετά εξοικειωμένοι με τις δυσκολίες και τα εμπόδια, ώστε να τα θεωρούμε περισσότερο οικεία. Όσο κι αν σας φανεί υπερβολικό, νιώθουμε πιο βολικά και οικεία με τη δυστυχία και την αποτυχία.
Θυμηθείτε, για παράδειγμα, άτομα που, όταν γελάσουνε με την ψυχή τους, λένε την έκφραση ”σε καλό να μας βγεί”.
Σαν να μην μας είναι φυσιολογικό και δεν αξίζουμε τη χαρά, άρα θα τιμωρηθούμε για την τόση χαρά μας. Σίγουρα είναι μια έκφραση που έρχεται από άλλες γενιές και δεν είναι τόσο δική μας, συνεχίζει όμως να συντηρεί μια βεβαιότητα ότι μετά από τη χαρά θα έρθει και μία λύπη.
Τι γίνεται όμως με τον έλεγχο;
Η ανάγκη μας να έχουμε συνεχώς τον έλεγχο προκύπτει από τη μη ασφαλή σύνδεσή μας με το περιβάλλον μας. Με αυτό εννοούμε τον τρόπο που βιώσαμε ή βιώνουμε ακόμα τη σχέση μας με τον οικογενειακό μας κύκλο.
Πόσο ασφάλεια νιώσαμε σαν παιδιά, πόσο ασφάλεια νιώθουμε σαν ενήλικες;
Κουβαλάμε την παιδική μας ηλικία ακόμα και σήμερα με διάφορους τρόπους και την εκφράζουμε σε πολλές καταστάσεις. Κλαίμε, για να μας ταΐσουν ή να μας πάρουν αγκαλιά , έτσι και σήμερα χρειαζόμαστε να δημιουργούμε συνθήκες για να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας.
Ανακαλύψτε και αγαπήστε το παιδί μέσα σας
Μπορεί να μην εξαρτόμαστε πλέον υλικά από κάποιον, αλλά έχουμε μεγάλη συναισθηματική ανάγκη να συνδιαλεγόμαστε με άλλους ανθρώπους, οι οποίοι δεν έχουν καμία υποχρέωση να μας καλύψουν οποιαδήποτε ανάγκη. Άρα, ο έλεγχός μας είναι πραγματικά περιορισμένος πάνω τους.
Γιατί η αρνητική πρόβλεψη όμως υπερισχύει της θετικής;
Η κινητήριος δύναμη της ανάγκης για πρόβλεψη και έλεγχο πηγάζει από τον φόβο. Οι δύο βασικοί φόβοι που ορίζουν τον άνθρωπο είναι εκείνος
- της απόρριψης [δεν με θέλουν] και
- της μη αποδοχής [δεν με θέλουν, όπως είμαι].
Τίποτα δεν φοβάται περισσότερο ο άνθρωπος από το να μην υπάρχει για κάποιον άλλον.
Έτσι, λοιπόν, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος ανάμεσα στην ανάγκη, τον φόβο και την αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Όσο για την θετική αυτοεκπληρούμενη προφητεία, δεν μπορεί να υφίσταται, καθώς εκλείπει το στοιχείο του φόβου και άρα δεν χρειάζεται να είμαστε σε κάποια κατάσταση συναγερμού, για να προετοιμαστούμε γι αυτήν.
Για να Βιώσεις την Μαγεία, Απελευθερώσου από τον Φόβο
Πώς μπορούμε να περιορίσουμε τη διαρκή ενίσχυση απογοητευτικών σεναρίων;
Η ενσυνειδητότητα είναι το βασικότερο εργαλείο που έχουμε οι άνθρωποι. Όταν μιλάμε για ενσυνειδητότητα, εννοούμε την κατάσταση τού να είμαστε παρόντες στο κάθε τώρα. Να κατανοούμε τα γεγονότα τη στιγμή που συμβαίνουν και να μην συσχετίζουμε και γενικεύουμε, κάνοντας υποθέσεις και βγάζοντας συμπεράσματα.
Όταν κάτι δεν το κατανοούμε, να κάνουμε ευθείες ερωτήσεις και όχι πλάγιες, για να αποφύγουμε να μπερδέψουμε τον συνομιλιτή μας και τον εαυτό μας. Να μην έχουμε στο μυαλό μας συγκεκριμένες απόψεις που βασίζονται σε τυποποιημένες και στερεότυπες αντιλήψεις.
Το σημαντικότερο βήμα είναι να αποκτήσουμε μια καλύτερη σχέση με τον εαυτό μας και να μας επιτρέψουμε να υπάρχουμε στις σχέσεις μας με αυθεντικότητα.
Ενώ βρισκόμαστε διαρκώς σε έναν αυτόματο πιλότο και λειτουργούμε μηχανικά, είναι χρησιμότερο να πάρουμε εμείς το τιμόνι της ζωής μας και να κινηθούμε πρός τον προορισμό που επιθυμούμε και αντέχουμε. Αυτό απαιτεί ιδιαίτερη δύναμη, αλλά η ζωή είναι πολύ όμορφη, όταν δεν απορρίπτουμε συνεχώς οι ίδιοι.
Δείτε ακόμη: Ενσυνειδητότητα-mindfulness~Τι είναι και πως βοηθά στην διαχείριση ψυχολογικών δυσκολιών
Θεραπεία Αποδοχής και Δέσμευσης: Τι είναι και πως μπορεί να σε βοηθήσει
Συναισθηματική υγεία: Τι είναι και πως βελτιώνεται
Συναισθηματικός μεταβολισμός: Τι είναι και πως επιδρά στην υγεία
9 Τύποι Επαναλαμβανόμενων Αρνητικών Σκέψεων-Τι μπορούμε να κάνουμε
Της Άννας Μαρίας Γκίκας, συμβουλευτική ψυχικής υγείας ε. ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεραπεύτρια.
Πηγή: esoptron.gr Αυτοεκπληρούμενη προφητεία & Ενσυνειδητότητα-Mindfulness
