Που χρησιμεύουν τα βλαστοκύτταρα~Να τα φυλάξω ή όχι;
Μια σκέψη που περνάει από το μυαλό πολλών ζευγαριών που περιμένουν μωρό είναι η φύλαξη των βλαστοκυττάρων. Εδώ απαντάμε με απλά λόγια σε μερικές από τις απορίες που είναι πιθανό να υπάρχουν σχετικά. Που χρησιμεύουν τα βλαστοκύτταρα~Να τα φυλάξω ή όχι;
Τα βλαστικά κύτταρα που περιέχονται μέσα το αίμα του ομφάλιου λώρου αποτελούν τον αρχέγονο τύπο κυττάρων απ’ όλο τον οργανισμό μας. Είναι δηλαδή τα αρχικά κύτταρα, τα πρωτογενή, τα οποία στην πορεία της ανάπτυξης του μωρού εξελίσσονται σε διαφοροποιημένα ανά όργανο και λειτουργία κύτταρα.
Με αυτή τη λογική, τα βλαστοκύτταρα μπορούν να πολλαπλασιαστούν και να εξελιχθούν στον κυτταρικό τύπο που χρειαζόμαστε σε κάθε περίσταση, δηλαδή να γίνουν ερυθρά ή λευκά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια που περιέχονται στο αίμα μας ή να προωθηθούν σε πιο εξειδικευμένες λειτουργίες κυττάρων συγκεκριμένων οργάνων του σώματος όπως του εγκεφάλου ή της καρδιάς.
Πού τα βρίσκουμε
Τα βλαστοκύτταρα περιέχονται μέσα στο αίμα που προέρχεται απ’ τον πλακούντα και που κυκλοφορεί στον ομφάλιο λώρο. Δυνητικά υπάρχουν κι άλλες πηγές βλαστοκυττάρων στο παιδί ή τον ενήλικο οργανισμό, όπως στα νεογιλά δόντια, το μυελό των οστών, τους σκελετικούς μύες και το λιπώδη ιστό. Η συλλογή, ωστόσο, των βλαστοκυττάρων απ’ το ομφαλοπλακουντιακό αίμα είναι η πιο εύκολη και ασφαλής μέθοδος.
Πώς συλλέγονται
Η συλλογή των βλαστοκυττάρων είναι μια μη παρεμβατική διαδικασία για το νεογέννητο ή τη μητέρα. Αμέσως μετά τη γέννηση του μωρού, ο γυναικολόγος αποστειρώνει ένα τμήμα του ομφάλιου λώρου και παίρνει με παρακέντηση το αίμα. Στη συνέχεια, το αίμα αυτό διαχωρίζεται και λαμβάνονται τα βλαστικά κύτταρα τα οποία καταψύχονται σε συνθήκες υγρού αζώτου και διατηρούνται για πολλά χρόνια.
Η συλλογή των βλαστοκυττάρων από τις άλλες πηγές που διαθέτει ο οργανισμός δεν ενδείκνυται σε όλες τις περιπτώσεις, μπορεί να είναι επώδυνη (όπως στην περίπτωση του μυελού των οστών) και η περιεκτικότητα των βλαστικών κυττάρων στο αίμα αυτό δεν είναι πάντα η επιθυμητή.
Η διαδικασία
Το πρώτο που χρειάζεται να γίνει είναι να ενημερώσετε το μαιευτήρα σας πως επιθυμείτε τη συλλογή των βλαστικών κυττάρων ώστε να ακολουθήσει την ειδική διαδικασία στη διάρκεια του τοκετού, είτε αυτός είναι φυσικός είτε με καισαρική τομή. Το αίμα που θα συλλεγεί απ’ τον ομφάλιο λώρο θα τοποθετηθεί σε ένα ειδικό αποστειρωμένο σακουλάκι, το οποίο θα παραδοθεί στην τράπεζα βλαστοκυττάρων που έχετε επιλέξει.
Γιατί κινδυνεύουν τα παιδιά που γεννιούνται με καισαρική
Στη συνέχεια, το αίμα θα καταχωρηθεί σε ειδικό ηλεκτρονικό αρχείο, θα διαχωριστεί και θα απομονωθούν τα βλαστικά κύτταρα τα οποία θα συντηρηθούν στις ενδεδειγμένες συνθήκες φύλαξης για περίπου είκοσι χρόνια. Εσείς θα λάβετε ένα πιστοποιητικό της φύλαξης των βλαστοκυττάρων του παιδιού σας.
Περιπτώσεις που η διαδικασία είναι πιο απαραίτητη
Κάθε άνθρωπος είναι καλό να έχει μια “πηγή” των βλαστικών του κυττάρων που θα μπορούσε να αποδειχτεί πολύτιμη σε ορισμένες περιπτώσεις ασθένειας. Ανάλογα, όμως, με το οικογενειακό ιστορικό, ορισμένες φορές η φύλαξη των κυττάρων αυτών είναι ζωτικής σημασίας. Ποιες είναι αυτές;
• Όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό παθήσεων του αίματος που αντιμετωπίζεται με μεταμόσχευση κυττάρων.
• Όταν ο ένας απ’ τους δύο γονείς είναι διαφορετικής εθνικότητας, καθώς είναι δυσκολότερο να βρεθούν συμβατοί δότες για το παιδί ενός μικτούς ζευγαριού. Το ίδιο ισχύει για την περίπτωση που ανήκετε σε κάποια εθνική μειονότητα.
Ιδιωτική ή δημόσια τράπεζα;
Αυτή τη στιγμή οι απόψεις είναι διχασμένες και κάθε επιλογή έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της.
Οι υπέρμαχοι της δημόσιας φύλαξης στηρίζουν την έννοια του δημόσιου συμφέροντος –το οποίο πράγματι στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι πολύ σημαντικό και μεγάλο- καθώς το δείγμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για οποιονδήποτε συμβατό ασθενή το χρειαστεί με εξαίρεση την περίπτωση που υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αιματολογική ασθένεια στην οικογένειά σας οπότε θα φυλαχθεί για τα παιδιά σας.
Αντίθετα, οι ιδιωτικοί φορείς στηρίζονται στην πρόσβαση του συγκεκριμένου γενετικού υλικού του παιδιού απ’ την οικογένεια και μόνο.
Στις δημόσιες τράπεζες το δείγμα των βλαστικών κυττάρων προσφέρεται ως “δωρεά” και δεν υπάρχει κόστος, ενώ στις ιδιωτικές θα χρειαστεί να πληρώσετε κάποια αμοιβή ανάλογα με την τράπεζα που θα επιλέξετε.
H διαφορά τους δεν είναι μόνο στο κόστος
(δωρεάν στη Δημόσια Tράπεζα, περί τα 1.500 άπαξ και 100 ετησίως στις ιδιωτικές).
Oι Δημόσιες Tράπεζες λειτουργούν όπως η αιμοδοσία: «δίνουμε όλοι για όλους». Δίνοντας το αίμα από τον ομφάλιο λώρο του παιδιού σας εκεί, ουσιαστικά κάνετε «δωρεά οργάνου», για την ακρίβεια, αιμοποιητικών κυττάρων που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τον πάσχοντα μυελό των οστών σε ασθενείς που χρειάζονται μεταμόσχευση.
Kάθε χρόνο πραγματοποιούνται παγκοσμίως περισσότερες από 1.500 μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών με μονάδες αίματος από τις δημόσιες τράπεζες (συνολικά έχουν πραγματοποιηθεί 8.000 μεταμοσχεύσεις).
Στις ιδιωτικές τράπεζες, η φύλαξη του αίματος είναι προσωπική – προορίζεται για τον ίδιο το δότη ή την άμεση οικογένειά του. Ωστόσο, οι «προσωπικές» μονάδες αίματος είναι απίθανο να χρησιμοποιηθούν για μεταμόσχευση μυελού των οστών στο ίδιο το παιδί.
Γιατί;
Eπειδή εάν το παιδί παρουσιάσει ένα αιματολογικό νόσημα, τότε είναι πιθανό να είναι «άρρωστο» και το αίμα του ομφάλιου λώρου του. Mέχρι σήμερα, καμία από τις φυλασσόμενες «προσωπικές» μονάδες αίματος δεν έχει χρησιμοποιηθεί για μεταμόσχευση μυελού των οστών σε αιματολογικά νοσήματα.
«Στα δώδεκα χρόνια (2006) λειτουργίας των ιδιωτικών τραπεζών, έχουν χρησιμοποιηθεί 10 “προσωπικές” μονάδες αίματος για την αντιμετώπιση νευροβλαστώματος (είδος κακοήθειας) στον εγκέφαλο. Bέβαια, η ιδιωτική φύλαξη των κυττάρων του ομφάλιου λώρου προβάλλεται ως μια μελλοντική επένδυση υγείας. Tα κύτταρα αυτά ίσως προσφέρουν μελλοντικά θεραπεία σε διάφορες παθήσεις»,
μου εξήγησε η κ. Γκιόκα, υπεύθυνη ποιοτικού ελέγχου, συλλογής, επεξεργασίας και κρυοκατάψυξης της Δημόσιας Τράπεζας Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος του Iδρύματος Iατροβιολογικών Eρευνών.
Όσον αφορά τις έρευνες για τα βλαστοκύτταρα -που θεωρούνται ότι κρατούν το «κλειδί» για τη θεραπεία πολλών ασθενειών-, αυτές δεν αφορούν τα κύτταρα του ομφάλιου λώρου.
«Aυτή είναι και η συνήθης παρανόηση των γονιών»,
τόνισε η κ. Γκιόκα, που εξηγεί στους γονείς ότι εκτός από τα αιμοποιητικά «βλαστοκύτταρα» του ομφάλιου λώρου, υπάρχουν και αυτά του εμβρύου των τριών εβδομάδων, που μπορούν να διαφοροποιηθούν σε οποιονδήποτε ιστό ή όργανο του σώματος.
Φυσικά, κανείς δεν ξέρει τι μας επιφυλάσσει το μέλλον της Iατρικής. Aλλά ακόμη και αν μελλοντικά η «προσωπική» χρήση των αιμοποιητικών κυττάρων (όπως αυτά του ομφάλιου λώρου) διευρυνθεί, μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε αυτά. «Πηγή των αιμοποιητικών κυττάρων δεν είναι μόνο το αίμα του ομφάλιου λώρου, αλλά και το ίδιο μας το αίμα», μου εξήγησε η κ. Bάρλα.
«Eξηγώ στους γονείς όλες τις επιλογές και τους αφήνω να αποφασίσουν μόνοι τους αν θα δωρίσουν τα βλαστοκύτταρα του μωρού τους στη Δημόσια Tράπεζα ή αν θα προτιμήσουν την ιδιωτική φύλαξη», μου τόνισε η κ. Γκιόκα.
Πώς γίνεται η λήψη του αίματος
Δημόσια Tράπεζα: Mια νοσηλεύτρια παρίσταται στον τοκετό, κατόπιν συνεννόησης, και συλλέγει το αίμα του ομφάλιου λώρου.
Iδιωτικές Tράπεζες: Σας αποστέλλεται το kit (συσκευασία) για τη συλλογή του αίματος, το οποίο χρησιμοποιεί ο μαιευτήρας.
Έχετε υπόψη σας πως στην περίπτωση που επιλέξετε τη φύλαξη σε ιδιωτική τράπεζα θα πρέπει να ελέγξετε την πιστοποίησή της και θα βεβαιωθείτε πως πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις και απαραίτητες διαδικασίες για την επεξεργασία και την αποθήκευση.
Η σύγχρονη κοινωνική τάση, ωστόσο, είναι να προσφέρονται τα βλαστοκύτταρα σε δημόσιες τράπεζες, κάτι που τα κάνει προσβάσιμα σε όσους έχουν ανάγκη και αποτελεί δείγμα του κοινωνικού μας πολιτισμού.
Μπορείτε να δείτε ακόμη: Βλαστοκύτταρα: Ιατρικές Εφαρμογές και Χρήσεις – Τελομεράση
Οι θεραπευτικές δράσεις των βλαστοκυττάρων εντός του οργανισμού
Οδοντίατροι προειδοποιούν: Κρατήστε τα δόντια των μωρών και σώστε τη ζωή τους
