Τσάι του βουνού: Ιδιότητες και οφέλη
Μάθαμε να το πίνουμε από τις γιαγιάδες και τις μαμάδες μας που το έβραζαν μέσα σε κατσαρολάκι και μας το έδιναν σε κάθε κρυολόγημα. Αυτό ήταν το ελληνικό τσάι και δεν έλειπε από κανένα ντουλάπι και σπίτι. Το άλλο, το μαύρο το λέγανε «ευρωπαϊκό» για να το ξεχωρίσουν. Το τσάι του βουνού το συναντάς με διάφορες ονομασίες: σιδερίτη, μαλοτήρα, καλοκοιμηθιά κ.α. Τσάι του βουνού: Ιδιότητες και οφέλη
Το όνομα
Η επιστημονική ονομασία του φυτού είναι sideritis και ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών. Ο Διοσκουρίδης το αναφέρει ως «σιδηρίτη» γιατί οι σύγχρονοί του πίστευαν πως το φυτό ήταν αποτελεσματικό κατά των πληγών που προκαλούνταν από σιδερένια αντικείμενα, κατά τη διάρκεια των μαχών!
Γι’ άλλους, το όνομα χαρακτήριζε τους βλαστούς του φυτού, οι οποίοι είχαν σέπαλα που έμοιαζαν με την αιχμή του δόρατος. Κάποιοι εικάζουν πως η ονομασία προέρχεται απλούστατα από την περιεκτικότητα του βοτάνου σε σίδηρο.
Στη Κρήτη, όπου είναι ενδημικό φυτό, το λαϊκό του όνομα είναι μαλοτήρας και προέρχεται από τις ιταλικές λέξεις male (αρρώστια) και tirare (σύρω), επειδή στην ενετοκρατούμενη Κρήτη το θεωρούσαν πανάκεια για τα κρυολογήματα και τις παθήσεις του αναπνευστικού.
Υπάρχουν πολλές ποικιλίες στη Νότια Ευρώπη, από τη Σικελία έως τη Κριμαία. Εάν καλλιεργηθεί, καλής ποιότητας φυτά επιτυγχάνονται μόνο σε μεγάλα υψόμετρα και κυρίως σε ορεινούς βραχότοπους.
Τσάι Βουνού: Μία ακόμη αγροτική καλλιέργεια με χαμηλό ρίσκο
Οι ελληνικές ποικιλίες
Είναι πολύ διαδεδομένο και δημοφιλές ρόφημα στην Ελλάδα και απαντά σε αρκετά τοπικά είδη και υποείδη. Υπάρχουν αυτοφυή περίπου 17 είδη του φυτού, γνωστά και με διάφορες τοπικές ονομασίες, όπως τσάι βλάχικο, τσάι του Ολύμπου, τσάι του Βελουχιού, τσάι Παρνασσού, τσάι Δέλφι και στην Κρήτη μαλοτήρα.
Η S. raeseri είναι η πιο κοινή ποικιλία σιδερίτη που καλλιεργείται στην Ελλάδα κι άλλες Βαλκανικές Χώρες όπου υπάρχουν επίσης εξελιγμένα υβρίδια.
Ιδιότητες-Σύσταση
Το κάθε βότανο από οργανισμό σε οργανισμό δρα διαφορετικά. Αν και η φαρμακευτική του δράση δεν έχει μελετηθεί ικανοποιητικά (παρά μόνο τα τελευταία χρόνια), είναι γνωστό ότι ο Διοσκουρίδης το χρησιμοποιούσε ως θεραπευτικό των πληγών και πιστεύεται ότι είναι ευεργετικό για τα αιμοφόρα αγγεία της καρδιάς.
Το τσάι του βουνού περιέχει πληθώρα ευεργετικών συστατικών όπως φλαβονοειδή, διτερπένια, φαινυλοπροπάνια, ιριδοειδή, μονοτερπένια. Τα τελευταία χρόνια γίνονται πολλές επιστημονικές μελέτες με στόχο την εξακρίβωση της θετικής του επίδρασης στον οργανισμό.
Τέτοιου είδους εργαστηριακές μελέτες έχουν ήδη γίνει από τα Πανεπιστήμια Πατρών και Ιωαννίνων, ενώ το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε μελέτη του υποστηρίζει ότι τα εκχυλίσματα των Sideritis euboea και Sideritis clandestina μπορούν να συνεισφέρουν προληπτικά στην οστεοπόρωση, καθώς προστατεύουν έναντι της απώλειας της οστικής πυκνότητας κι ενισχύουν τη μηχανική αντοχή των οστών.
Επιπλέον, μελέτες από τη Γερμανία υποστηρίζουν ότι το τσάι του βουνού μπορεί να προστατεύει έναντι της νόσου Αλτσχάϊμερ.
Για περισσότερα Τσάι του (Ελληνικού) βουνού, κατά του Αλτσχάιμερ
Το τσάι του βουνού είναι θερμαντικό, τονωτικό, αποτοξινωτικό και καλό για το πεπτικό ενώ συνιστάται κατά των κρυολογημάτων, των παθήσεων του αναπνευστικού συστήματος, καθώς και κατά των παθήσεων του ουροποιητικού συστήματος, αφού είναι διουρητικό.
Σας το συνιστώ ανεπιφύλακτα περισσότερο από όλα τα βότανα. Οι προληπτικές του θεραπευτικές ιδιότητες δεν σταματούν στις παραπάνω ενδείξεις.. Πίνεται σκέτο χωρίς να προσθέσετε τίποτα απολύτως και αν μπορείτε πολύ πρωινές ώρες.. Είναι αρκετά φτηνό, βρίσκεται παντού και είναι κρίμα να το αγνοούμε..
Σε γενικές γραμμές του αποδίδονται πολλές θεραπευτικές ιδιότητες:
- Είναι τονωτικό και διουρητικό και βοηθά σε περιπτώσεις νεφρολιθίασης.
- Είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση κρυολογημάτων, ρινικής συμφόρησης, αναπνευστικών προβλημάτων κι επίμονου βήχα, ειδικά αν συνδυαστεί με μέλι.
- Καταπραΰνει το πεπτικό καθώς ανακουφίζει από τη δυσπεψία και το στομαχόπονο.
- Είναι ισχυρό στυπτικό και χρησιμοποιείται ενάντια στη διάρροια, την κολίτιδα και τους κολικούς του πεπτικού.
- Είναι εφιδρωτικό, αποτοξινωτικό, θερμαντικό και σπασμολυτικό για το αναπνευστικό.
- Έρευνες δείχνουν ότι το γένος Sideritis scardica έχει πιθανές φαρμακολογικές ιδιότητες όπως αντιφλεγμονώδεις, αναλγητικές κι αντιοξειδωτικές, σε βαθμό αντίστοιχο του πράσινου τσαγιού.
- Επιστημονικές μελέτες κι έρευνες υποδεικνύουν ότι μπορεί να δρα προληπτικά κατά της εμφάνισης καταρράκτη, θρόμβων και υπέρτασης.
- Βοηθά στην καταπολέμηση των παθήσεων των τριχοειδών αγγείων και της καρδιάς, χάρη στις φλαβονοειδείς ουσίες που περιέχει.
- Έχει χαλαρωτική κι αγχολυτική δράση.
- Μπορεί να συνεισφέρει στην πρόληψη της οστεοπόρωσης.
- Βοηθά στην αναιμία χάρη στο σίδηρο που περιέχει.
- Είναι διεγερτικό του εγκεφάλου και των μυών.
- Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
- Βοηθά στην πρόληψη του καρκίνου, χάρη στις πολλές αντιοξειδωτικές του ουσίες.
Ο σωστός τρόπος παρασκευής
Βάλε νερό να πάρει βράση και σε μια τσαγιέρα σπάσε αποξηραμένα κλαδάκια, φυλλαράκια, σέπαλα και λουλουδάκια του τσαγιού. Μόλις κοχλάσει το νερό, ρίξε το στην κανάτα κι άφησε να περάσουν 3-4 λεπτά πριν το σουρώσεις και το σερβίρεις.
Εμένα μου αρέσει να ρίχνω μέσα στην κανάτα 1 σπασμένο ξυλάκι κανέλας και φετούλες από τζίντζερ και μαζί με μέλι γίνεται ένα εξαιρετικό μαλακτικό και αντισηπτικό για τον βήχα.
Κι αν αναρωτιέσαι πώς πίνεται το τσάι του βουνού μες το Καλοκαίρι, σου λέω πως μπορείς να το πιεις και κρύο σαν “αναψυκτικό”. Το τσάι του βουνού έχει κάτι διαφορετικό. Έχει γεύση. Πίνεται πολύ πιο ευχάριστα και αυτό έχει πολύ σημασία.
Το φυτό και η συγκομιδή
Το σιδερίτη τον βρίσκουμε αυτοφυή σε ορεινές και πετρώδεις περιοχές. Πρόκειται για πόα που φτάνει τα 30εκ. ύψος περίπου κι αποτελείται από λεπτά στρογγυλά κλαδάκια με χνουδωτά φύλλα. Τα τμήματα του φυτού που χρησιμοποιούνται είναι κυρίως τα φύλλα του, τα οποία πρέπει να συλλεγούν κατά την άνθιση, δηλαδή προς τα μέσα του καλοκαιριού.
Τα λουλουδάκια του είναι κίτρινου, μοβ, ή ροζ χρώματος κι αναπτύσσονται πάνω στο βλαστό σε ταξιανθίες. Υπάρχουν πολλών ειδών ποικιλίες καθώς το φυτό έχει καταγωγή κι ευδοκιμεί σ’ όλες τις χώρες της Μεσόγειου.
Στην περιοχή της Μεσογείου έχουν καταγραφεί πάνω από 100 διαφορετικά είδη του γένους Sideritis. Η μεγαλύτερη ποικιλία ειδών συναντάται στην Ιβηρική Χερσόνησο, με 45 τουλάχιστον είδη τα περισσότερα των οποίων είναι ενδημικά, ενώ 14 απ’ αυτά απειλούνται σήμερα με εξαφάνιση.
ΠΡΟΣΟΧΉ
Η ασύστολη συλλογή του είναι αυτή που τα απειλεί με εξαφάνιση, γι’ αυτό και στις περισσότερες περιοχές απαγορεύεται η συλλογή του. Μάλιστα προωθείται η καλλιέργεια του για εμπορικούς σκοπούς προκειμένου να προστατευθούν οι αυτοφυείς ποικιλίες.
Δραματική μείωση των θεραπευτικών φυτών στα ελληνικά βουνά
Μία παράκληση -που και άλλες φορές έχω κάνει- προς όλους όσους μαζεύουν τσάι και γενικώς βότανα: ας μαζεύουμε μόνο όσο βότανο χρειαζόμαστε -δύο το πολύ τρία ματσάκια- μας φτάνει για όλο το χρόνο και ποτέ μα ποτέ δεν ξεριζώνουμε τα φυτά, είναι ότι χειρότερο μπορούμε να κάνουμε τόσο στα βότανα όσο και σε μας τους ίδιους.
Τα φυτά αυτά είναι αυτοφυή και δεν είναι εύκολο να τα αντικαταστήσουμε.
Μπορείτε να δείτε ακόμη: Τσάι του βουνού: Δεν πρέπει να λείπει από κανένα σπίτι
Τσάι του βουνού: Εύγευστο ρόφημα, με πολλές ευεργετικές δράσεις
Τσάι του βουνού: Επιβεβαιωμένη αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη, αντιμικροβιακή και αναλγητική δράση
Το τσάι του βουνού: Ιδιότητες και που το βρίσκουμε
Τσάι του βουνού: Ιδιότητες και οφέλη
