Τοξικά και δηλητηριώδη ξενικά είδη έχουν εισβάλει στις Ελληνικές Θάλασσες~Συνέπειες
Ανακοίνωση με την οποία εφιστά την προσοχή στους καταναλωτές ιχθυρών για τα τοξικά και δηλητηριώδη ξενικά είδη των ελληνικών θαλασσών εξέδωσε η iSea, περιβαλλοντική οργάνωση για την Προστασία των Υδάτινων Οικοσυστημάτων με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Τοξικά και δηλητηριώδη ξενικά είδη έχουν εισβάλει στις Ελληνικές Θάλασσες~Συνέπειες
Η ενημέρωση γίνεται μετά από ανακριβείς αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σχετικά με το ιαπωνικό πιάτο fugu, που καταναλώνεται κυρίως σε ασιατικές χώρες και περιέχει ψάρια της οικογένειας Tetraodontidae, γνωστά και ως pufferfish, μέλη της οποίας αποτελούν και οι λαγοκέφαλοι.
«Δυστυχώς η αλήθεια για την τοξικότητα των ειδών λαγοκέφαλου που ζουν στις ελληνικές θάλασσες απέχει πολύ από αυτές τις μαγειρικές “συμβουλές” που διακινούνται διαδικτυακά», προειδοποιεί η περιβαλλοντική οργάνωση.
Αναλυτικά η ανακοίνωση:
Παρατηρούμε το τελευταίο χρονικό διάστημα, τόσο από μέσα μαζικής ενημέρωσης, όσο και από αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πως διακινούνται ανακρίβειες σχετικά με ορισμένα τοξικά και δηλητηριώδη είδη που έχουν έρθει πρόσφατα στις ελληνικές θάλασσες.
Είναι σημαντικό οι πληροφορίες σχετικά με αυτά τα είδη να είναι ακριβείς, καθώς σε αρκετές περιπτώσεις λανθασμένη ενημέρωση μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε απώλεια ανθρώπινης ζωής. Πρόσφατα στην Λιβύη πέθαναν 3 αλιείς λόγω της κατανάλωσης του είδους Lagocephalus sceleratus.
Λαγοκέφαλος
Στις Ελληνικές Θάλασσες έχουν εντοπιστεί 4 είδη του γένους Lagocephalus που όλα αποκαλούνται συνήθως με το κοινό όνομα λαγοκέφαλος. Τα είδη αυτά είναι:
- Lagocephalus lagocephalus – Κοινός λαγοκέφαλος (δεν είναι ξενικό είδος)
- Lagocephalus sceleratus – Λαγοκέφαλος
- Lagocephalus suezensis – Λαγοκέφαλος του Σουέζ
- Lagocephalus spadiceus – Καστανόραχος λαγοκέφαλος
Ενώ σε αρκετές περιπτώσεις και το είδος Sphoeroides pachygaster (Βραχυκέφαλος Τετραόδοντας), αλλά και το είδος Torquigener flavimaculosus (Νανολαγοκέφαλος) αναφέρονται συχνά ως λαγοκέφαλοι.
Πρόσφατα κυκλοφόρησαν στα ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης ορισμένα άρθρα σχετικά με το ιαπωνικό πιάτο fugu, που καταναλώνεται κυρίως σε ασιατικές χώρες και περιέχει ψάρια της οικογένειας Tetraodontidae, γνωστά και ως pufferfish, μέλη της οποίας αποτελούν και οι λαγοκέφαλοι.
Δυστυχώς η αλήθεια για την τοξικότητα των ειδών λαγοκέφαλου που ζουν στις ελληνικές θάλασσες απέχει πολύ από αυτές τις μαγειρικές «συμβουλές» που διακινούνται διαδικτυακά. Εξάλλου στο παρελθόν, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, έχουν υπάρξει ουκ ολίγα περιστατικά στα οποία άνθρωποι κινδύνευσαν σοβαρά να χάσουν τη ζωή τους από κατανάλωση λαγοκέφαλων.
Το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών έχει ήδη διακινήσει σχετικές ανακοινώσεις για τη θανατηφόρα τοξικότητα του είδους Lagocephalus sceleratus, οι οποίες βρίσκονται αναρτημένες σε όλες τις λιμενικές αρχές και τους αλιευτικούς συλλόγους με στόχο την αποφυγή αλίευσης, πώλησης και κατανάλωσης του λαγοκέφαλου.
Το είδος λαγοκέφαλου, που συνήθως αλιεύεται στα ελληνικά ύδατα (L. sceleratus),
δεν ανήκει στα είδη τα οποία δύνανται να καταστούν βρώσιμα κατόπιν της επεξεργασίας τους, καθώς περιέχει τετροδοτοξίνη (ΤΤΧ) και ανάλογες της ουσίες, συχνά σε ιδιαίτερα υψηλές συγκεντρώσεις, σε όλους σχεδόν τους ιστούς του, συμπεριλαμβανομένου του μυϊκού ιστού (σάρκας) και του δέρματος.
Για τον λόγο αυτό, το εν λόγω είδος δεν συμπεριλαμβάνεται και στον κατάλογο του Ιαπωνικού Υπουργείου Υγείας, που αναφέρεται στα βρώσιμα μέρη των pufferfish στην Ιαπωνία.
Τέλος, πρέπει να επισημανθεί ότι σύμφωνα με την ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία [Καν. (ΕΚ) 853/2004 και Καν. (ΕΚ) 854/2004] «απαγορεύεται να διατίθενται στην αγορά προϊόντα που παράγονται από τα δηλητηριώδη ψάρια των ακόλουθων οικογενειών: Tetraodontidae, Molidae, Diodontidae και Canthigasteridae», και ως εκ τούτου ο λαγοκέφαλος, ως μέλος της οικογένειας Tetraodontidae, δεν θα πρέπει να διατίθεται στις ευρωπαϊκές αγορές σε οποιαδήποτε μορφή και εύλογα, φυσικά, δεν θα πρέπει να καταναλώνεται.
Λεονταρόψαρο
Από το 2015 που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στις ελληνικές θάλασσες το είδος Pterois miles σταθερά εξαπλώνεται και αυξάνεται σε αριθμό. Είναι είδος ιδιαίτερα ανταγωνιστικό που προκαλεί πολλά προβλήματα στα τοπικά οικοσυστήματα, καθώς δεν έχει φυσικούς εχθρούς, ενώ τα αγκάθια που φέρει στη ράχη του είναι πολύ κοφτερά και δηλητηριώδη.
Ένα τσίμπημα μπορεί να προκαλέσει οξύ πόνο, πρήξιμο και σε ακραίες περιπτώσεις έχει επιδράσεις στο καρδιαγγειακό και στο νευρομυϊκό σύστημα. Ωστόσο, αν καθαριστεί προσεχτικά, το κρέας του είναι βρώσιμο και ιδιαίτερα εύγευστο. Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες για το λεονταρόψαρο στην ανακοίνωση της Γενικής Δ/νσης Βιώσιμης Αλιείας.
Γερμανός ή Αγριόσαλπα
Πρόκειται για τα δύο είδη Siganus luridus και Siganus rivulatus που εδώ και πολλά χρόνια έχουν κατακλίσει τις ακτές του Νότιου Αιγαίου και του Ιονίου. Το ραχιαίο πτερύγιο και των δύο ειδών φέρει ελαφρύ δηλητήριο και συνιστάται οι αλιείς να είναι προσεκτικοί όταν το πιάνουν. Αν και στην Ελλάδα τα δύο είδη δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλή προς κατανάλωση, στην Κύπρο πωλούνται σε σχετικά υψηλές τιμές.
Plototus lineatus
Μοιάζει με χέλι, έχει καφέ χρώμα σώματος και κρεμ λωρίδες. Είναι ένα από τα πιο δηλητηριώδη είδη παγκοσμίως, καθώς τα κοφτερά πτερύγια και τα αγκάθια του κρύβουν ένα άκρως τοξικό δηλητήριο, που μπορεί να αποβεί μοιραίο για τον άνθρωπο που θα έρθει σε επαφή μαζί του, αν κοπεί.
Πρόκειται για ένα ψάρι του Ινδικού και του Δυτικού Ειρηνικού Ωκεανού που εισήλθε στη Μεσόγειο μέσω της διώρυγας του Σουέζ και πλέον έχει κατακλύσει τις ακτές του Ισραήλ, ενώ έχει εντοπιστεί και στην Τουρκία θέτοντας σε συναγερμό τις ελληνικές αρχές.
Μέδουσα νομάδας
Πρόκειται για μέδουσα μεγάλων διαστάσεων που μπορεί να φτάσει έως και τα 10 κιλά, ενώ η ῾ομπρέλα῾ της έχει διάμετρο μέχρι και 58 εκατοστά. H Rhopilema nomadica είναι είδος των πολύ τροπικών θαλασσών, απαντάται σπάνια στη Μεσόγειο και στην Ελλάδα έχει εντοπιστεί 3 φορές.
Η επαφή της με τον άνθρωπο είναι από αρκετά ενοχλητική έως και ιδιαίτερα επικίνδυνη. Οι κολυμβητές θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί και, αν τους τσιμπήσει να μην ακουμπήσουν το πρόσωπό τους, καθώς έχουν αναφερθεί σοβαρές επιπτώσεις σε μάτια και χείλη ατόμων που τσίμπησε.
Δείτε και Τι να κάνετε σε περίπτωση επαφής με τοξίνη μέδουσας
Ξενικά είδη στις ελληνικές θάλασσες
Στη Μεσόγειο εντοπίζονται περίπου 1.000 θαλάσσια ξενικά είδη εκ των οποίων περισσότερα από 300 έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα.
Τα είδη αυτά μπορούν να προκαλέσουν σε αρκετές περιπτώσεις σημαντικά οικολογικά προβλήματα, όπως ο εκτοπισμός αυτοχθόνων ειδών και η αλλαγή της δομής των αυτοχθόνων κοινοτήτων, ενώ παράλληλα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην τοπική οικονομία, καθώς επηρεάζουν την αλιεία, τον τουρισμό κ.α.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει ειδικό κανονισμό για την καταγραφή των γνωστών χωροκατακτητικών ειδών, αλλά και των νέων αναμενόμενων, ως μέτρο έγκαιρης προειδοποίησης.
Έτσι, οι ψαράδες, δύτες κ.α., θα πρέπει να επαγρυπνούν και να ενημερώνουν τις λιμενικές αρχές όταν εντοπίσουν κάποιο ξενικό είδος, ενώ θα πρέπει να λαμβάνουν και έγκυρη ενημέρωση από τους αρμόδιους φορείς σχετικά με τα δηλητηριώδη και τοξικά είδη!!!
Ξενικά είδη
Ξενικά είδη ονομάζονται τα είδη που εμφανίζονται πέρα από τη περιοχή εξάπλωσης με την οποία έχουν συνδεθεί ιστορικά και εισέρχονται και σε καινούργιους θώκους προκαλώντας πολλές φορές ανισορροπία.
Η απειλή που συνιστούν αυτά τα είδη για την αυτόχθονη βιοποικιλότητα μπορεί να πάρει διάφορες μορφές, όπως σοβαρές επιπτώσεις στη δομή και λειτουργία των οικοσυστημάτων μέσω μεταβολής του οικοτόπου, θήρευσης, ανταγωνισμού, μετάδοσης ασθενειών, αντικατάστασης ιθαγενών ειδών, καθώς και γενετικών επιδράσεων με υβριδισμό.
Επιπλέον, σε λίγες περιπτώσεις έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι ορισμένα είδη μεταναστεύουν φυσιολογικά αντιδρώντας σε περιβαλλοντικές αλλαγές (Λεσεψιανοί μετανάστες).
Η ΕΕ εξέδωσε τον Καν. 1143/2014 σύμφωνα με τον οποίο τα κράτη μέλη εξουσιοδοτούνται να λάβουν μέτρα, τα οποία εστιάζονται στους παρακάτω τύπους παρέμβασης
- Παρεμπόδιση εξάπλωσης
- Γρήγορη ανίχνευση με καταγραφή της εξάπλωσης τους
- Τη διαχείριση
Η δράση μας θα είναι σε συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα, στην καταγραφή της παρουσίας και κατανομής των ξενικών ειδών και των Λεσσεψιανών μεταναστών στις Ελληνικές θάλασσες και στην ενημέρωση της κοινής γνώμης.
Παράλληλα θα καταβάλλουμε προσπάθειες προκειμένου να καταγράψουμε, ερμηνεύσουμε, περιγράψουμε και προτείνουμε τρόπους αξιοποίησης των ειδών που μεταφέρθηκαν στις Ελληνικές θάλασσες λόγω περιβαλλοντικών αλλαγών (π.χ.) λεσεψιανά είδη)
Το πρόγραμμα Σε ξενίζει…μοιράσου το μαζί μας!!!
Είναι ένα πρόγραμμα έρευνας πολιτών που ξεκίνησε με την πρωτοβουλία της περιβαλλοντικής οργάνωσης iSea και στοχεύει στη μελέτη της κατανομής και της εξάπλωσης των θαλάσσιων ξενικών ειδών στην Ελλάδα.
Το πρόγραμμα στηρίζεται σε παρατηρήσεις/καταγραφές που στέλνονται από πολίτες-ερευνητές που αγαπούν, αλληλεπιδρούν και γνωρίζουν τη θάλασσα. Μπορείτε και εσείς να συμμετέχετε μέσα από το γκρουπ του προγράμματος στο Facebook, είτε στέλνοντας τις παρατηρήσεις σας στο alien@isea.com.gr
Ευχαριστούμε τους συνεργάτες μας Παναγιώτα Κατίκου, Στέφανο Καλογήρου, Περικλή Κλείτου και Δημήτρη Πουρσανίδη.
Μπορείτε να δείτε ακόμη: Για υπεύθυνη επιλογή ψαρικών-WWF: Fish Forward II
Οδηγός για τα Κυριότερα Βρώσιμα «Ελληνικά» Ψάρια
Μολυσμένα ψάρια στο πιάτο μας. Τι να κάνουμε
Σημαντικό! Μάθε να αναγνωρίζεις που αλιεύθηκαν τα ψάρια που αγοράζεις
Ποια ψάρια πρέπει να τρώμε ανά εποχή
Πως θα καταλάβουμε ότι η θάλασσα που κολυμπάμε είναι καθαρή;
Τέλος ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει και στην δική μας καταστροφική δράση και συμπεριφορά: ΠΡΟΣΟΧΗ: Περισσότερα πλαστικά σκουπίδια από ψάρια σε λίγα χρόνια
με συνέπειες που εμμέσως πλην σαφώς βαραίνουν ΚΑΙ εμάς WWF: 5 γραμμάρια πλαστικό καταπίνουμε κάθε εβδομάδα
Πηγή: isea.com.gr
