Φαγόπυρο ή μαυροσίταρο: Ο «μαύρος» θησαυρός
Βάσω Παπασούλη
Μπορεί να μην είναι και τόσο διαδεδομένη τροφή, όμως οι θαυματουργές της ιδιότητες στον οργανισμό μας είναι πολλές και σίγουρα αξίζει να έχει μια θέση στο καθημερινό μας διαιτολόγιο.
Με προέλευση από την Ανατολή, το φαγόπυρο ή αλλιώς «μαύρο σιτάρι» (επιστημονική ονομασία Fagopyrum esculentum) είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στις ασιατικές χώρες, όπου αποτελεί βασικό συστατικό για τα noodles. Παρά το όνομα, το φαγόπυρο δεν σχετίζεται με το σιτάρι (πυρός) με οποιονδήποτε τρόπο. Θεωρείται «ψευδο-δημητριακό» και στην ουσία είναι ένας σπόρος.
Λέγεται ότι οι πρώτοι που το χρησιμοποίησαν ήταν οι μοναχοί στο Θιβέτ, που έφτιαξαν ζυμαρικά από το αλεύρι του. Ανήκει στην ίδια οικογένεια με το ραβέντι και το λάπαθο. Το φαγόπυρο είναι θάμνος που φτάνει τα 80 εκ., είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στα ψυχρά κλίματα και στα φτωχά εδάφη και ανθίζει τους μήνες Ιούλιο-Σεπτέμβριο. Οι καρποί του έχουν τριγωνικό σχήμα και καφέ χρώμα.
Η διατροφική του αξία
Είναι εξαιρετική πηγή πρωτεΐνης. και περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα, μαζί με λυσίνη και τρυπτοφάνη, που αυξάνουν την ποιότητα της πρωτεΐνης του. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι τα 100 γρ. φαγόπυρου περιέχουν 11-14 γρ. πρωτεΐνης.
Είναι πλούσιο σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β και κυρίως σε ριβοφλαβίνη (Β2) και νιασίνη (Β3), σε βιταμίνες Ε και Κ, ενώ περιέχει πολλά μέταλλα και ιχνοστοιχεία (ασβέστιο, σίδηρο, μαγνήσιο, φώσφορο, κάλιο, ψευδάργυρο, μαγγάνιο, σελήνιο και χαλκό).
Μας εφοδιάζει, επίσης, με αρκετές φυτικές ίνες, καθώς 100 γρ. φαγόπυρου περιέχουν 10 γρ. φυτικών ινών, ενώ είναι τροφή πλούσια σε φλαβονοειδή, ουσίες με ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση. Δεν περιέχει γλουτένη και επομένως μπορεί να καταναλωθεί από άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη. Τα 100 γρ. φαγόπυρου αποδίδουν 343 θερμίδες.
Δείτε: Γλουτένη και δυσανεξία.
Η αλήθεια για την τοξικότητα των τροφίμων χωρίς γλουτένη και την κοιλιοκάκη.
Πώς μας ωφελεί
Έχει παρατηρηθεί ότι η κατανάλωση φαγόπυρου ενισχύει την καρδιαγγειακή υγεία, καθώς βοηθά στη ρύθμιση της χοληστερίνης (μειώνει τα επίπεδα της LDL «κακής» χοληστερίνης και ανεβάζει την HDL «καλή» χοληστερίνη) και της αρτηριακής πίεσης. Οι ευεργετικές του ιδιότητες στην καρδιά οφείλονται στην υψηλή περιεκτικότητά του τόσο σε φλαβονοειδή και ειδικά στη ρουτίνη όσο και σε μαγνήσιο.
Χάρη στις φυτικές ίνες που περιέχει, συμβάλλει στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα, καθώς οι φυτικές ίνες έχουν την ιδιότητα να καθυστερούν την απορρόφηση της γλυκόζης μετά την κατανάλωση ενός γεύματος. Παράλληλα, βοηθούν σημαντικά στην εύρυθμη λειτουργία του εντέρου, ενώ προσφέρουν γρήγορο κορεσμό.
Δείτε: Ο Θάνατος αρχίζει από το Παχύ Έντερο: Το Κλειδί για το διατηρήσετε Υγιές
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Το Φαγόπυρο είναι ένα φυτό που χρησιμεύει στη διατροφή. Οι σπόροι όταν αλεστούν, δίνουν αλεύρι, από το οποίο φτιάχνουν πολύ θρεπτικές γαλέτες, ελαφρές και δυναμωτικές.
Τα φύλλα και οι ανθοφόροι βλαστοί του φυτού είναι καυστικά και δρουν ως στυπτικά και αγγειοδιασταλτικά.
Η λήψη τους εσωτερικά υπό μορφή εγχύματος βοηθά σε προβλήματα υψηλής αρτηριακής πίεσης, ουρική αρθρίτιδα, φλεβίτιδα, χιονίστρες. Eίναι καλό να λαμβάνεται σε συνδυασμό με βιταμίνη C η οποία βοηθά στην καλύτερη απορρόφηση του βοτάνου.
Στην αντιμετώπιση αιμορραγίας του αμφιβληστροειδούς συνδυάζεται πολύ καλά με το Τίλιο. Το κατάπλασμα των σπόρων του φυτού έχει χρησιμοποιηθεί στην αποκατάσταση της ροής του γάλακτος στις θηλάζουσες.
Ελαττώνει την χοληστερόλη και σταθεροποιεί τα επίπεδα ζαχάρου στο αίμα χάρη στις διαλυτές ίνες που περιέχει.
Το φαγόπυρο δεν περιέχει γλουτένη, οπότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άτομα που έχουν δυσανεξία σε αυτή (κοιλιοκάκη).
Επίσης, περιέχει αρκετές φυτικές ίνες και σύνθετους υδατάνθρακες, με αποτέλεσμα να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ελεύθερα και από άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, αφού σταθεροποιεί τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα.
Eρευνες έχουν δείξει, ότι δίαιτες που το περιέχουν, έχουν συνδεθεί με τη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης υψηλής πίεσης του αίματος (υπέρτασης) και μείωσης της υψηλής χοληστερόλης. Συνάμα, βοηθά στην αντιμετώπιση της αρτηριοσκλήρωσης, ενώ δρα καταπραϋντικά στους πονοκεφάλους και τις δερματοπάθειες.
Τέλος, επειδή είναι πλούσιο σε φλαβονοειδή, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και προστατεύει από διάφορες αρρώστιες.
Η ρουτίνη ή ρουτοσίδη ή βιταμίνη P που υπάρχει στο φαγόπυρο είναι βιοφλαβονοειδές που αυξάνει την κυκλοφορία του αίματος, βοηθά τα νεφρά, εξουδετερώνει τα όξινα υπολείμματα, καταπολεμά την αρτηριοσκλήρυνση, ενδυναμώνει τα τριχοειδή αγγεία και μειώνει τις πιθανότητες αιμορραγιών (Balch, 1998, Joachim et al, 2008).
Ως αντιοξειδωτικό, η ρουτίνη μειώνει την τοξικότητα της οξειδωμένης LDL χοληστερόλης, εμποδίζει την συνάθροιση των αιμοπεταλίων και καταπολεμά τους φλεβικούς σχηματισμούς στα πόδια (Varvoglis, 2008). Υπάρχει σε πληθώρα φυτών(σπαράγγι,εσπεριδοειδή, μήλα,αρόνια.).
Ρουτίνη (quercetin ρουτινοσίδης), όπως quercitrin, είναι ένας γλυκοζίτης του φλαβονοειδούς Κερσετίνη. Τόσο η κερκετίνη και ρουτίνη χρησιμοποιούνται σε πολλές χώρες, σε φάρμακα για την προστασία των αιμοφόρων αγγείων, και αποτελούν συστατικά πολλών πολυβιταμινούχωνσκευασμάτων και βότανων.
Πού θα το βρούμε
Διατίθεται σε μαγαζιά με βιολογικά προϊόντα και σε επιλεγμένα σουπερμάρκετ. Μπορούμε να βρούμε τους καρπούς του ωμούς ή ψημένους, ολόκληρους ή αλεσμένους, σε μορφή αλευριού ή νιφάδων. Επίσης, στο εμπόριο κυκλοφορούν προϊόντα από φαγόπυρο, όπως ζυμαρικά. Συνιστάται να αποθηκεύουμε τους καρπούς σε αεροστεγές δοχείο σε ξηρό και δροσερό μέρος, ενώ το αλεύρι φαγόπυρου καλό είναι να το φυλάμε στο ψυγείο.
Πώς το καταναλώνουμε
Το βράζουμε όπως το ρύζι ή το πλιγούρι σε αναλογία 1 φλιτζάνι φαγόπυρο προς 2 φλιτζάνια νερό. Βρασμένο μπορεί να προστεθεί στο γιαούρτι, σε σαλάτες, σούπες, όσπρια ή άλλα μαγειρευτά φαγητά (π.χ. γεμιστά, κρέας στην κατσαρόλα). Το αλεύρι από φαγόπυρο μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε όπως και τα υπόλοιπα αλεύρια, για να παρασκευάσουμε ψωμί, πίτες, τηγανίτες, κρέπες, ζυμαρικά κ.ά.
Δύο προτάσεις που αξίζουν
1. Πίνουμε sobacha Σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό, ρίχνουμε 1 κουταλάκι φρυγανισμένο φαγόπυρο (kasha) και το αφήνουμε για περίπου 10΄. Αν θέλουμε, το σουρώνουμε ή το πίνουμε μαζί με τους σπόρους. Μπορούμε να το καταναλώσουμε ζεστό ή κρύο όλες τις ώρες της ημέρας.
2. Φτιάχνουμε φρυγανιά φαγόπυρου Σε ένα μπολ, ανακατεύουμε 40 γρ. αλευριού από φαγόπυρο, 1 πρέζα αλάτι και 100 ml νερό, το οποίο προσθέτουμε σιγά-σιγά, ενώ παράλληλα χτυπάμε το μείγμα με ένα πιρούνι. Κατόπιν, αδειάζουμε το περιεχόμενο σε ένα τηγάνι ή μία κρεπιέρα και τηγανίζουμε την κάθε πλευρά του για 2-3΄.
Το φαγόπυρο είναι μία καλή λύση για να αντικαταστήσετε τα ελεεινά δημητριακά του εμπορίου: Δημητριακά: όλη η αλήθεια πίσω από το κουτί!
Διαβάστε ακόμη Φαγόπυρο: Υψηλή διατροφική αξία, προστατεύει από καρδιακά και διαβήτη
Πως να μαγειρέψεις, κινόα, πλιγούρι, κεχρί, φαγόπυρο, σιτάρι και κριθάρι
Πως χρησιμοποιούνται τα θρεπτικότατα Κινόα, Αμάρανθος, Λιναρόσπορος, Κεχρί, Φαγόπυρο, Πλιγούρι
Γράφει η. ΑΣΤΕΡΙΑ ΣΤΑΜΑΤΑΚΗ, διαιτολόγος-διατροφολόγος, διευθύντρια Ελληνικού Ινστιτούτου Διατροφής για το www.vita.gr Φαγόπυρο ή μαυροσίταρο: Ο «μαύρος» θησαυρός
και beeclubpellas.blogspot.gr
