Ελίχρυσος το φυτό της αιώνιας νεότητας~Χρήσεις-Ιδιότητες
Μυθικό φυτό της Μεσογείου στο οποίο η φύση δώρισε το χάρισμα της αιώνιας νεότητας, καθώς διατηρεί την ομορφιά και τη φρεσκάδα του ακόμα κι όταν κοπεί. Ελίχρυσος το φυτό της αιώνιας νεότητας~Χρήσεις-Ιδιότητες
Το όνομα Ελίχρυσος προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «ήλιος» και «χρυσό» ή ελίσσω, και αναφέρεται στο εντυπωσιακό χρώμα και σχήμα των λουλουδιών που μοιάζουν με μεγάλες, χρυσές μαργαρίτες. Κατά μία άλλη εκδοχή, ο Θεμισταγόρας από την Έφεσο αποδίδει την ονομασία του φυτού στη νύμφη Ελιχρύση, που το αγάπησε και το μάζεψε πρώτη.
Μυθολογία:
Το χρυσαφί λουλούδι της ελληνικής υπαίθρου που είναι πάντα ανθισμένο! Συμβολίζει την αιώνια αγάπη και συνδέεται με τον μύθο του Πάρη και της ωραίας Ελένης και της Γαλάτειας.
Μύθος 1
Ο μύθος λέει ότι όταν ο Πάρις έκλεψε την ωραία Ελένη από την Σπάρτη και ενώ ταξίδευαν προς την Τροία, σταμάτησαν στα Κύθηρα για να κάνουν σπονδές προς τιμήν της θεάς Αφροδίτης που τους προστάτευε. Εκεί πέρασαν λίγες μέρες και ολοκλήρωσαν τον έρωτά τους. Η ωραία Ελένη όμως ζήλεψε την θέα Αφροδίτη που κατά την μυθολογία ζούσε στο νησί και απαίτησε από τον Πάρη να της πει ότι εκείνη ήταν η πιο όμορφη γυναίκα.
Ο Πάρης θέλοντας να καθησυχάσει την ωραία Ελένη της είπε δείχνοντας το κίτρινο άνθος: «Βλέπεις αυτό το λουλούδι; Τα μαλλιά σου έχουν το χρυσαφί του χρώμα, το σώμα σου μοιάζει με τον μίσχο του και το δέρμα σου είναι απαλό σαν τα πέταλά του. Η ομορφιά σου θα διατηρηθεί έτσι για πάντα» . Και το λουλούδι ονομάστηκε σεμπρεβίβα.
Μύθος 2
Η Γαλάτεια νύμφη της θάλασσας, Νηρηίδα, «άσπρη σαν το γάλα» όπως την υμνεί ο Οβίδιος. ήταν κόρη του Νηρέα και της νύμφης Δωρίδας. Ήταν η θεά της ήρεμης θάλασσας. Αγαπούσε με πάθος ένα βοσκό τον Άκη και ζούσαν τον όμορφο έρωτα τους. Όμως την εποφθαλμιούσε και ο κύκλωπας Πολύφημος, τον οποίο η κοπέλα ούτε ήθελε να αντικρύσει. Ο κύκλωπας, από τη ζήλια του σκότωσε τον Άκη ρίχνοντας του ένα μεγάλο βράχο.
Τότε η Γαλάτεια θρηνούσε για καιρό στις όχθες ενός ποταμού στον οποίο οι Θεοί έστειλαν το πνεύμα του Άκη για να γίνει αθάνατος. Υπάρχει πράγματι ποταμός Acis στην περιοχή της Σικελίας. Η αθανασία του έρωτα των δύο αυτών πλασμάτων παραπέμπει στον ελίχρυσο. Ο Χαίντελ έχει συνθέσει την όπερα Άκης & Γαλάτεια.
Ιστορία:
Γνωστός από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, αναφέρεται από τον Ιπποκράτη και τον Διοσκουρίδη ως φάρμακο για τη νευρική ατονία, τη φλεγμονή του στομάχου και του εντέρου, ενώ ο Θεόφραστος το ονομάζει «πόλιον» και πιστεύει ότι προστατεύει τα ρούχα από το σκόρο.
Στεφάνια από ελίχρυσο πρόσφεραν οι Αρχαίοι Έλληνες στους αθάνατους θεούς. Ο Θεόφραστος το ονόμασε “χρυσάνθεμον” και ελίχρυσο και το εκτιμούσε ιδιαίτερα για την καταπραϋντική επίδραση που είχε στο θυμικό του ανθρώπου. Το φυτό αναφέρεται ακόμα στον Θεόκριτο που θαυμάζει το χρυσοκίτρινο χρώμα του, στον Διοσκουρίδη και τον Πλίνιο που το θεωρούν από τα καλύτερα αφιερώματα στα αγάλματα των θεών.
Ο πρώτος βοτανικός κήπος με καθαρά επιστημονικό, ερευνητικό και μορφωτικό χαρακτήρα, ήταν εκείνος που ιδρύθηκε από τον Αριστοτέλη το 350 π.χ. κοντά στον Ηριδανό, παραπόταμο του Ιλισού. Είχε εμπλουτιστεί και με Έλίχρυσο και πολλά σπάνια φυτά που έστελνε ο Μέγας Αλέξανδρος στο δάσκαλο του από τις ασιατικές χώρες τις οποίες κατακτούσε. Επιμελητής του κήπου ήταν ο Θεόφραστος, μαθητής και φίλος του Αριστοτέλη, ο οποίος θεωρείται σήμερα ως ο θεμελιωτής της Βοτανικής Επιστήμης.
Ελίχρυσος στη σύγχρονη ιστορία:
Πριν από τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία, το 1992, μεγάλες ποσότητες αιθερίου ελαίου ελίχρυσου, απεστάζοντο εκεί. Το χρησιμοποιούσαν τότε στην πόλη Γκράς της Γαλλίας για τον αρωματισμό καπνού. Οι αρωματοθεραπευτικές ιδιότητες του φυτού άρχισαν να γίνονται γνωστές αργότερα, δηλ. μετά την έναρξη του πολέμου. Τότε η παραγωγή του ελίχρυσου περιορίστηκε στην περιοχή της Κορσικής, ήταν όμως μικρή και δεν επαρκούσε, οπότε ανέβηκε πολύ και η τιμή του.
Τα τελευταία δέκα χρόνια επανήλθε η παραγωγή από τις χώρες Κροατία, Βοσνία & Ερζεγοβίνη. Είναι από τα πολυτιμότερα και ακριβότερα αιθέρια έλαια με περιεκτικότητα 40-50% σε εστέρες, 30% σε σεσκιτερπένια και πάνω από 10% δικετόνες. O ελίχρυσος θεωρείται η άρνικα της αρωματοθεραπείας. Η εισπνοή του αιθερίου ελαίου δίνει την ταυτόχρονη αίσθηση του καθαρισμού και της ζωντάνιας.
Ο ελίχρυσος χρησιμοποιήθηκε παραδοσιακά στην Ευρώπη για χοιράδωση, δηλαδή φυματίωση των λεμφαδένων, άσθμα, αρθρίτιδα, και πονοκεφάλους, αλλά και για σκουλήκια των εντέρων. Στην ομοιοπαθητική, παρασκευάζεται βάμμα από το νωπό φυτό και χορηγείται για διαταραχές της χοληδόχου κύστης, λουμπάγκο. σε περιπτώσεις αιμορροΐδων και συριγγίου του πρωκτού.
Το φυτό:
Ο ελίχρυσος είναι ένας αρωματικός ημίθαμνος, ύψους 60 εκατοστών. Φύεται σε ακαλλιέργητους τόπους, συνήθως τον βλέπουμε κοντά σε βράχους, τόσο σε Ηπειρωτικά όσο και σε παραθαλάσσια μέρη. Τα ανθάκια του είναι μικρά κίτρινα και ο βλαστός του λεπτός σαν χάρτινος. Ευωδιάζει όπως το μέλι και διατηρείται δίχως πότισμα πολύ καιρό και αφού κοπεί. Όταν ξηραθεί, το φυτό κρατάει το σχήμα του και οι κορυφές των λουλουδιών το κίτρινο χρώμα τους – γι αυτό και τα λένε και «αθάνατα» ή «αμάραντα».
Τα ονόματα «immortelle» και «Αιώνια» ήρθε περίπου για το φυτό επειδή διατηρεί κίτρινο χρώμα του, ακόμη και όταν στεγνώσει. Το φυτό αυτό είναι εγγενές στην Νότια Αφρική, τη Βόρεια Αφρική, την Ασία, Δυτική Ασία και τη Νότια-Ανατολική Ευρώπη, τη Νότιο-Δυτική Ευρώπη.
Οι ανθοί του διακοσμούν κυρίως ανθοδέσμες και στεφάνια, αλλά τους μαζεύουν ακόμη και για γούρι καθώς πιστεύεται ότι αυτοί φέρνουν τύχη.
Το γένος Ελίχρυσος, οικογένεια Asteraceae, είναι ένα πολύ μεγάλο γένος, συμπεριλαμβανομένων 600 ειδών σε όλο τον κόσμο σε όλο τον κόσμο πολλά εκ των οποίων καλλιεργούνται ως καλλωπιστικά, στην Ελλάδα όμως υπάρχουν περίπου δέκα είδη.
Κάποια από αυτά είναι:
♣ Σεμπρεβίβα ή Σεμπρεβίδα όπως τη λέγαμε παλιότερα. Η ονομασία αυτή προέρχεται από τους Βενετσιάνους κατακτητές, καθώς παρατήρησαν ότι όταν το έκοβαν έμενε πάντα το ίδιο, δηλαδή, δεν μαραινόταν στον χρόνο. Tο “λουλούδι” της σεμπρεβίβας διατηρεί το χρώμα του για πολλά χρόνια. Βέβαια στην πραγματικότητα τα μικροσκοπικά άνθη της μαραίνονται και πεθαίνουν.
Αυτό που διατηρείται είναι τα γυαλιστερά, αχυρώδη κίτρινα φύλλα που περιβάλλουν τα μικροσκοπικά άνθη. Γι’ αυτό και οι Σεμπρεβίβες μαζεύονται πριν ανοίξουν τα βράκτια, δηλαδή το φύλλο, συχνά χρωματιστό, από τη βάση του οποίου αναπτύσσεται το άνθος και γίνεται ειδική επεξεργασία ώστε τα μπουμπούκια να παραμείνουν λαμπερά κίτρινα για πολύ καιρό.
♣ Το σπάνιο τοπικό ενδημικό της Αμοργού, Helichrysum amorginum, με υπόλευκα άνθη. Είναι αντιφλεγμονώδες, αντιβακτηριακό, ενώ το αιθέριο έλαιο του που έχει έντονο άρωμα, χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και σε καλλυντικές κρέμες.
♣ Ο Αμάραντος ή Μάης, ένα αυτοφυές ποώδες φυτό που τραγουδήθηκε και από τη λαϊκή μας παράδοση. Είναι ένα πολυετές φυτό που ανθίζει την Άνοιξη. Ο χρωματισμός των ανθών του ποικίλει ανάλογα με το είδος του, καθώς υπάρχουν γαλάζια, άσπρα, κίτρινα αλλά και μωβ άνθη. Τα λουλούδια αυτά διατηρούν τον χρωματισμό τους για πολλούς μήνες, γι’ αυτό και το όνομα του φυτού «Αμάραντος». Συλλέγεται στις απόκρημνες νότιες ακτές των Κυθήρων και στην βραχονησίδα Χύτρα.
Ο Αμάραντος στην ελληνική παράδοση συμβόλιζε πάντα τους αγώνες των Ελλήνων και τη νίκη της ζωής κατά του θανάτου. Τα παλιότερα χρόνια στα χωριά της Ηπείρου οι γιαγιάδες τοποθετούσαν τον Αμάραντο στους γίκους, δηλαδή στο χώρο αποθήκευσης με τα ρούχα, τις βελέτζες και τα στρωσίδια. Τον χρησιμοποιούσαν εκεί ως ένα είδος φυσικού σκοροαπωθητικού, αντί για τη ναφθαλίνη!
♣ Η σεμπρεβίβα των Κυθήρων με σχετικά μεγάλα άνθη και έντονο χρυσοκίτρινο χρώμα φυτρώνει σε απόκρημνα μέρη στα νοτιοδυτικά του νησιού και στη Χύτρα. Το μπουμπούκι του φυτού, με κύρια προέλευση τη Χύτρα, όπου κάθε αρχή καλοκαιριού γίνεται οργανωμένη συλλογή από ορισμένους ντόπιους, χρησιμοποιείται από χειροτέχνες του νησιού για κατασκευή αναμνηστικών δώρων και διακοσμητικών.
♣ Η άγρια σεμπρεβίβα, το είδος Ηelichrysum stoechas είναι αρκετά μικρότερη και δεν έχει το λαμπερό κίτρινο χρώμα της καλλιεργημένης. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει κάποια προσπάθεια για καλλιέργεια του φυτού. Η καλλιεργημένη σεμπρεβίβα είναι σημαντικά μεγαλύτερη από την άγρια με έντονο κίτρινο χρώμα χωρίς όμως τις χρυσαφιές αποχρώσεις της αυτοφυούς.
Άλλες ονομασίες: Αιώνιο λουλούδι, Κάρι Φυτών, Λειμώνιο το Κολπωτό, Καλομοιθιά, Ανθονοίδα, Αθάνατος. Η ονομασία όμως με την οποία τον συναντάμε συχνότερα είναι Αμάραντος.
Ιδιότητες:
Λάδι ελίχρυσου:
– Είναι εξαιρετικό λάδι μασάζ για το ευαίσθητο, ερεθισμένο δέρμα, άλγη και πόνους των μυών. Θαυμάσιο για εντριβές μετά από άθληση και έντονη σωματική καταπόνηση.
– Ανάπλαση στα τραύματα: Ο Ελίχρυσος προσφέρει ισχυρές ιδιότητες στην αναγέννηση και επανασύνδεση των τραυματισμένων ιστών.
– Ιδανικό για κατεστραμμένο επιβαρυμένο δέρμα. Προκαλεί άμεση ανάπλαση της επιδερμίδας.
– Ιδανικό σέρουμ για την περιοχή των ματιών. Αναπλάθει το πόδι της χήνας.
– Βοηθάει στην τόνωση των ηπατικών κυττάρων, και στη μείωση των διχρωμιών του δέρματος και στις ουλές.
– Βελτιώνει την λειτουργία του κυκλοφορικού.
– Μειώνει τη χοληστερόλη.
– Είναι βλεννολυτικό, αντιμυκητιακό, αποχρεμπτικό, αντιπηκτικό, αντισπασμωδικό και έχει τις αντικαταρροϊκές ιδιότητες.
Αιθέριο έλαιο Ελίχρυσου:
Ήταν γνωστό από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων για την ισχυρή του δράση στην επούλωση των τραυμάτων. Οι πολεμιστές της εποχής το χρησιμοποιούσαν συχνά μετά από τις μάχες, για να θεραπεύσουν γρηγορότερα τις πληγές τους και να αποφύγουν τις μολύνσεις του δέρματος.
Όλα τα είδη Ελίχρυσου αποστάζονται, αλλά μόνο ο ιταλικός ελίχρυσος – Helichrysum Italicum παράγει το πραγματικό «αθάνατο» έλαιο – immortele oil. Είναι από τα πολυτιμότερα και ακριβότερα αιθέρια έλαια. Όσοι ασχολούνται με τη θεωρία των τσάκρα και την ενεργειακή αρωματοθεραπεία, το κατατάσσουν στις πρώτες θέσεις.
Τι είναι, πως μας επηρεάζουν και πώς «καθαρίζονται» τα τσάκρα
Η εισπνοή του δίνει την ταυτόχρονη αίσθηση του καθαρισμού και της ζωντάνιας. Το χρώμα του μπορεί να κυμαίνεται από ανοιχτό κίτρινο σε κόκκινο. Η παραγωγή του γίνεται εντός 24 ωρών από τη συγκομιδή του φυτού με τη μέθοδο της απόσταξης ατμού.
Χρήσεις: Ελίχρυσος το φυτό της αιώνιας νεότητας~Χρήσεις-Ιδιότητες
– Η ισχυρή αντισπασμωδική ιδιότητά του συνοδεύεται με αντικαταρροϊκή δράση, έτσι μπορεί να ωφελήσει τους χρόνιους βήχες και το άσθμα.
– Τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.
– Αναπλάθει τα κύτταρα και μειώνει τις ρυτίδες προσφέροντας στην επιδερμίδα αναζωογόνηση, λάμψη και υγεία.
– Έχει αντισηπτικές, αντιφλεγμονώδεις, αιμοστατικές, αντιμικροβιακές και επουλωτικές ιδιότητες.
– Δρα κατά των εγκαυμάτων, της ακμής, και των δερματίτιδων.
– Εφαρμόζεται σε ουλές ακμής, χειρουργικές ουλές, και πληγές με άριστα αποτελέσματα.
– Καταπολεμά την κυτταρίτιδα, τους κιρσούς και τις ραγάδες, ενώ παράλληλα βοηθά στη λιποδιάλυση.
– Χρησιμοποιείται ως αντικαταθλιπτικό.
– Φιλτράρει τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου.
– Χρησιμοποιείται συχνά από αθλητές σε περιπτώσεις εσωτερικών τραυματισμών, μυικών πόνων και δυσκαμψίας στις αρθρώσεις.
– Βάζοντας μια σταγόνα πάνω σε μία ματωμένη πληγή, αυτή αποστειρώνεται, επιταχύνεται η επούλωση της και σταματά ταυτόχρονα ο πόνος.
– Αν εφαρμοστεί αδιάλυτο πάνω σε μώλωπες, βοηθά στην επαναπορρόφηση του αίματος μέσα στους ιστούς, απομακρύνοντας και τον πόνο.
– Χρησιμοποιείται σε τοπικές πλύσεις ή επιθέματα για επώδυνες περιόδους σε συνδυασμό με Κουνούκλα.
– Είναι κατάλληλο για τη θεραπεία των πληγών που προκύπτουν από ατυχήματα ή από χειρουργική επέμβαση.
-Βοηθά επίσης σε περιπτώσεις ακμής, εκζέματος, δερματικών ερεθισμών, ουλών και εγκαυμάτων. Μπορεί να διαλύσει ακόμη και παλιά αιματώματα.
– Χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και σε καλλυντικές κρέμες. Η ανανεωτική του ιδιότητα πάνω στα κύτταρα το κάνει ανεκτίμητο σύμμαχο κατά της γήρανσης του δέρματος. Για αναγέννηση του δέρματος: 1 ml αιθερίου ελαίου ελίχρυσου, 25 σταγόνες, σε 100 ml φυτικό λάδι βάσης της επιλογής μας.
– Είναι αποτελεσματικό για αλλεργικές καταστάσεις, ιδιαίτερα εκείνες με ρινική καταρροή, φτέρνισμα, και δερματικά εξανθήματα με φαγούρα.
– Σε περιπτώσεις φλεβίτιδας βοηθά σε συνδυασμό με το αιθέριο έλαιο του κυπαρισσιού.
– Ως αντιφλεγμονώδες είναι άριστο σε αρθρίτιδες και ρευματοειδή αρθρίτιδα. (μαζί με αιθέριο έλαιο γωλθερίας, μαύρου έλατου και αχιλλείας).
– Έχει ευεργετική επίδραση σε ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος, όπως τα κρυολογήματα, η γρίπη, η βρογχίτιδα, ο βήχας και το άσθμα, όταν εισπνέεται.
– Ρυθμίζει το αίμα. Ανάμεσα στα χημικά συστατικά του είναι μια ομάδα από ενώσεις παρόμοιες με κετόνες που ονομάζονται beta-diones. Αυτή ακριβώς η ομάδα μορίων μέσα στο αιθέριο έλαιο συντελεί κυρίως στην αντιπηκτική δράση του, κάνοντάς το εφαρμόσιμο στη θεραπεία κάθε σοβαρού μωλωπισμού που καταλήγει σε αιμάτωμα (συσσωρευμένο, θρομβωμένο αίμα).
Σε συνδυασμό με την αντιφλεγμονώδη επίδραση του ελαίου πάνω στις φλέβες, αυτή η ιδιότητα το κάνει υποβοηθητικό σε περιπτώσεις θρομβοφλεβίτιδας, όπου η φλεγμονή και ο εκφυλισμός των φλεβών οδηγούν στο σχηματισμό θρόμβων.
Η ικανότητά του να διαλύει θρόμβους και να ρυθμίζει το στάσιμο αίμα – καταστάσεις που συνδέονται με το Συκώτι – του δίνει, σε ενεργειακό επίπεδο, τη δύναμη να διασκορπίζει τα βαθύτερα, «κολλημένα» αρνητικά συναισθήματα, ειδικά εκείνα που συνδέονται με το Στοιχείο του Ξύλου: διαρκής μνησικακία, μισο-συνειδητός θυμός, πικρότητα, και επίμονα αρνητική στάση.
– Σε ψυχολογικό επίπεδο, μπορεί να λειτουργήσει επίσης επουλωτικά, κλείνοντας τις συναισθηματικές πληγές του παρελθόντος και απελευθερώνοντας την ψυχική ενέργεια που βρίσκεται εγκλωβισμένη εκεί.
– Το άρωμα του ελαίου καταπραΰνει το θυμό και βοηθά τα άτομα που είναι συναισθηματικά αποκλεισμένα να αποκαταστήσουν την ψυχική τους ισορροπία.
– Ο ελίχρυσος χαλαρώνει και υποστηρίζει την περιοχή του ηλιακού πλέγματος, ελαφρύνοντας την ένταση που απορρέει από υπερ-προσπάθεια και υπερβολικό έλεγχο, και την κατάθλιψη που οφείλεται σε μακροχρόνια απογοήτευση.
Το αιθέριο έλαιο Ελίχρυσου συνδυάζεται καλά με Χαμομήλι, Λεβάντα, Γεράνι, Τριαντάφυλλο, Σμύρνα, Λιβάνι, Φασκόμηλο, Περγαμόντο και οποιοδήποτε έλαιο από την οικογένεια των εσπεριδοειδών.
Άλλες χρήσεις:
Τα κεφάλια των λουλουδιών έχουν την ικανότητα να διατηρούνται μετά την ξήρανση και γι’ αυτό και χρησιμοποιούνται για διακοσμητικούς σκοπούς. Χρησιμοποιηούνται ακόμη σε συνθέσεις αποξηραμένων φυτών.
Ελίχρυσος/Αμάραντος στη μαγειρική:
Σε μερικές περιοχές της Ελλάδος, κυρίως στη Κρήτη και σε ορισμένα νησιά του Αιγαίου, τα φύλλα μαζεύονται τον χειμώνα όταν είναι τρυφερά, πριν ακόμη ανθίσουν και μαγειρεύονται. Φτιάχνονται με αυτά πίτες, και σαλάτες ενώ χρησιμοποιούνται ως συνοδευτικό σε χοιρινό ή μπακαλιάρο. Σ’ αυτές τις περιοχές ο αμάραντος ονομάζεται και «προβάτσες». Ελίχρυσος το φυτό της αιώνιας νεότητας~Χρήσεις-Ιδιότητες
♦ H Δημοτική μας παράδοση, σοφή όπως πάντα, τραγούδησε με τους παραπάνω στίχους, το σπουδαίο αυτό λουλούδι.
Για ιδέστε τον αμάραντο
Σε τι γκρεμό φυτρώνει,
φυτρώνει μεσ’ τα δύσβατα,
στις πέτρες, τα λιθάρια,
ποτέ του δεν ποτίζεται
και δεν κορφολογιέται.
Το τρών τα ‘λάφια και αρρωστούν,
τ’ αγρίμια και ημερεύουν.
επιμέλεια – επεξεργασία: Αμαλία Βίνος για το ingolden.gr
Ελίχρυσος το φυτό της αιώνιας νεότητας~Χρήσεις-Ιδιότητες
