Το λίγο ή πολύ οξυγόνο βλάπτει~Διατηρούμε τα ιδανικά επίπεδα

Το λίγο ή πολύ οξυγόνο βλάπτει~Διατηρούμε τα ιδανικά επίπεδα

Οταν είναι παραπάνω ή λιγότερο από όσο πρέπει, βλάπτει σοβαρά τον οργανισμό. Χρησιμοποιείται σε άφθονες ποσότητες στην παραγωγή χάλυβα ή πλαστικών και στα καύσιμα των πυραύλων

Μικρό βιογραφικό για το στοιχείο οξυγόνο. 

Η μεγάλη παρεξήγηση

Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα παρατηρήθηκε μια παγκόσμια «τρέλα» με το οξυγόνο. Διότι και τα μυαλά αποδεικνύονται αρκετά εύφλεκτα και παίρνουν εύκολα φωτιά όταν υπάρξει η κατάλληλη σπίθα. Και εδώ η σπίθα ήταν η ιδέα κάποιων εμπόρων να απευθυνθούν στο κοινό εκμεταλλευόμενοι τον καημό για όσο γίνεται περισσότερη υγεία.

Έτσι εμφανίστηκαν μικρές μπουκάλες οξυγόνου για να παίρνει ο πελάτης κατά βούληση περισσότερες ανάσες με καθαρό οξυγόνο, άλλα προϊόντα για την ενυδάτωση του δέρματος με περισσότερο οξυγόνο, κάψουλες με οξυγόνο που όταν τις κατάπινες υποτίθεται ότι θα σκότωναν τα βλαβερά μικρόβια στο στομάχι, κάτι επίσης εντελώς ανόητο και αχρείαστο, ενώ τα τελευταία χρόνια πολλοί ίσως θα θυμούνται τη φωτογραφία του Μάικλ Τζάκσον ξαπλωμένου σε ένα κρεβάτι κλεισμένο μέσα σε ατμόσφαιρα καθαρού οξυγόνου.

Τότε μάλιστα είχε υπάρξει η φήμη ότι κοιμάται κάθε βράδυ σε ένα τέτοιο κρεβάτι, αλλά η αλήθεια είναι μάλλον ότι απλώς φωτογραφήθηκε μία φορά σε αυτό όταν είχε βοηθήσει να αγοραστεί μια τέτοια εγκατάσταση για να δωριστεί σε νοσοκομείο της Καλιφόρνιας και να χρησιμεύσει στην περίθαλψη ανθρώπων με πολύ σοβαρά εγκαύματα.

Επίσης σε όσους ασχολούνται με καταδύσεις δεν συνιστάται να έχουν στις φιάλες τους καθαρό οξυγόνο, ενώ είναι γνωστό ότι παλαιότερα που τοποθετούσαν τα μωρά σε θερμοκοιτίδες και τους διοχέτευαν καθαρό οξυγόνο είχαν παρατηρηθεί περιπτώσεις όπου αυτό είχε ως αποτέλεσμα να πειραχτεί σοβαρά η όραση των διπλά άτυχων βρεφών.

Υπεροξία Το λίγο ή πολύ οξυγόνο βλάπτει~Διατηρούμε τα ιδανικά επίπεδα

Το αποτέλεσμα της αναπνοής υψηλών συγκεντρώσεων οξυγόνου είναι η υπεροξία, μία κατάσταση με περίσσεια οξυγόνου στους ιστούς του σώματος. Το σώμα επηρεάζεται με διαφορετικούς τρόπους ανάλογα με τον τύπο της έκθεσης.

Τοξικότητα του κεντρικού νευρικού συστήματος προκαλείται από σύντομη έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις οξυγόνου σε μεγαλύτερη πίεση από την ατμοσφαιρική. Πνευμονική και οφθαλμική τοξικότητα προκαλείται από μακρόχρονη έκθεση σε αυξημένα επίπεδα οξυγόνου σε κανονική πίεση.

Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αποπροσανατολισμό, αναπνευστικά προβλήματα, καθώς και διαταραχές της όρασης, όπως η μυωπία. Παρατεταμένη έκθεση ή πολύ υψηλές συγκεντρώσεις οξυγόνου μπορεί να προκαλέσουν οξειδωτική βλάβη στις κυτταρικές μεμβράνες, κατάρρευση των κυψελίδων στους πνεύμονες, αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς και επιληπτικές κρίσεις.

Η τοξικότητα οξυγόνου αντιμετωπίζεται με τη μείωση της έκθεσης σε αυξημένα επίπεδα οξυγόνου. Οι μελέτες δείχνουν ότι, σε μακροπρόθεσμη βάση, είναι δυνατή η πλήρης ανάκαμψη από τα περισσότερα αποτελέσματα της τοξικότητας του οξυγόνου.
Οξειδωτικό Στρες-Αντιοξειδωτικά: Πώς η διατροφή προστατεύει DNA, κύτταρα και υγεία 

Η αλήθεια είναι ότι μετά το 1954 όλα αυτά θα κόβονταν με το μαχαίρι.

Διότι τότε δύο ερευνητές, η Ρεμπέκα Γκέρσμαν και ο Ντάνιελ Γκίλμπερτ, δημοσίευσαν στο περιοδικό «Science» μια εργασία που αρκεί να διαβάσεις τον τίτλο της για να καταλάβεις πολλά: «Oxygen Poisoning and X-Irradiation: A mechanism in common».

Και με δυο λόγια, εκεί εξηγούσαν ότι και στην περίπτωση μιας ανεπιθύμητης ακτινοβολίας όπως αυτή που εκπέμπεται από μια ατομική βόμβα αλλά και στην περίπτωση που καθαρό οξυγόνο μπαίνει έτσι ανεξέλεγκτα και σε υπερβολικές δόσεις στον οργανισμό προκύπτουν οι ίδιες βλαβερές ελεύθερες ρίζες.
Για περισσότερα: Ελεύθερες ρίζες: Γιατί μας απειλούν και πως τις αντιμετωπίζουμε 

Άρα το οξυγόνο θα πρέπει να εισάγεται με πολλή προσοχή στον οργανισμό και με προδιαγραφές καθαρά ιατρικές, μακριά από κάθε μορφή εμπορικής εκμετάλλευσης και όχι βέβαια για τις ανάγκες της αισθητικής ή της προπονητικής.

Με τη γλώσσα των αριθμών

1/4 του λίτρου ανά λεπτό: Είναι η κατανάλωση οξυγόνου από έναν άνθρωπο με σωματική μάζα 70 κιλά.

17%: Αν η περιεκτικότητα του οξυγόνου στον αέρα ήταν κάτω από αυτόν τον αριθμό, η ζωή για τους ανθρώπους επάνω στη Γη θα ήταν αδύνατη. Υπάρχει μάλιστα και το πείραμα της Βιόσφαιρας στην Αριζόνα που το απέδειξε αυτό.

Στα μέσα της δεκαετίας του ’90 οκτώ άνθρωποι εθελοντικά είχαν κλειστεί μέσα σε έναν αποκλεισμένο από τον υπόλοιπο κόσμο επίγειο βιότοπο με σκοπό να ζήσουν όπως αν βρίσκονταν στη Σελήνη ή στον Αρη, παράγοντας την τροφή τους και τον δικό τους αέρα για να αναπνέουν.

Κάποια στιγμή όμως η περιεκτικότητα του οξυγόνου έπεσε κάτω από το 17% διότι περίπου 30 τόνοι είχαν δεσμευθεί από τον σίδηρο του εδάφους, όπως υπέθεσαν εκ των υστέρων οι άνθρωποι που ασχολούνταν με το πείραμα. Έτσι οι εθελοντές αναγκάστηκαν να βγουν διότι κρίθηκε πως κινδύνευαν.

35%: Αν η περιεκτικότητα του οξυγόνου στον αέρα ήταν μεγαλύτερη από αυτόν τον αριθμό, πολλά πράγματα επάνω στον πλανήτη μας θα έπαιρναν φωτιά. Παράδειγμα για αυτό έχει μείνει η πυρκαγιά τον Ιανουάριο του 1967, η οποία είχε στοιχίσει τη ζωή σε τρεις αστροναύτες της NASA σε πειραματικές δοκιμές στη Γη σε ατμόσφαιρα καθαρού οξυγόνου, στο πλαίσιο του προγράμματος «Απόλλων».

21%: Είναι το σημερινό επίπεδο όπου κατά μέσον όρο έχει σταθεροποιηθεί η περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε οξυγόνο.

Πόλεμος και ειρήνη

Μεγάλες ποσότητες οξυγόνου χρησιμοποιούνται σε βιομηχανική κλίμακα για τη δημιουργία διαφόρων κραμάτων αλλά και για την παρασκευή χάλυβα. Το χρειάζονται για να αντιδράσει με τον άνθρακα και να πάρουν μονοξείδιο του άνθρακα αλλά και θερμική ενέργεια και αυτό στη συνέχεια να αναγάγει τα οξείδια του σιδήρου.

Χρησιμοποιείται καθαρό οξυγόνο και όχι ατμοσφαιρικός αέρας που περιέχει και άζωτο ώστε να μη σπαταλούν ενέργεια θερμαίνοντας και το άχρηστο σε αυτή την περίπτωση άζωτο.

Αλλά πού το βρίσκουν τόσο οξυγόνο;

Η απάντηση είναι η πιο εύκολη στον κόσμο. Το οξυγόνο που χρησιμοποιεί η βιομηχανία το αντλεί από τον αέρα. Οχι από την ατμόσφαιρα βέβαια κατευθείαν αλλά από τον αέρα που με ψύξη και πίεση περιέρχεται σε υγρή κατάσταση. Αυτός ο υγροποιημένος αέρας στους -195,79 βαθμούς Κελσίου περιέχει οξυγόνο (21%), άζωτο (78%) και αργό (1%).

Με απόσταξη απομακρύνεται το άζωτο και το οξυγόνο που μένει μεταφέρεται σε υγρή μορφή προφανώς πιο αποτελεσματικά από ειδικά κατασκευασμένα πλοία, αφού το 1 λίτρο αν ήταν σε αέρια μορφή θα καταλάμβανε όγκο 840 λίτρων περίπου.

Από το παραγόμενο βιομηχανικά οξυγόνο περίπου το 55% πηγαίνει στη χαλυβουργία και το 25% στην παραγωγή με χημικές μεθόδους διαφόρων προϊόντων όπως είναι η παρασκευή αιθυλενοξειδίου για την παραγωγή αντιψυκτικών ουσιών ή πλαστικών δοχείων από την αντίδραση οξυγόνου με αιθυλένιο, ενώ δεν ξεχνούμε ότι χρησιμοποιείται σε νοσοκομειακό περιβάλλον αλλά είναι και ένα ισχυρό καύσιμο για τους κινητήρες προώθησης των πυραύλων που μεταφέρουν δορυφόρους στο Διάστημα.

Απορίες λογικές και μη

Σε τι διαφέρει η αιμοσφαιρίνη από τη μυοσφαιρίνη;

Οπως αναφέρει το πανεπιστημιακό σύγγραμμα «Ανόργανη Χημεία – Τα Στοιχεία» (Κατάκης, Μεθενίτης, Μητσοπούλου, Πνευματικάκης),

«η αιμοσφαιρίνη (Hb) μεταφέρει οξυγόνο από τους πνεύμονες στους ιστούς και είναι φορέας οξυγόνου μέσα στα μυϊκά κύτταρα. Η μυοσφαιρίνη μπορεί να μεταφέρει ένα μόριο οξυγόνου, ενώ η αιμοσφαιρίνη 2,8 μόρια οξυγόνου κατά μέσον όρο. Στους πνεύμονες όπου η πίεση του οξυγόνου είναι μεγαλύτερη είναι μεγαλύτερο και το ποσοστό της αιμοσφαιρίνης που έχει οξυγονωθεί σε σχέση με το οξυγόνο που μπορεί να βρίσκεται, π.χ., σε μυϊκά κύτταρα».

Το σημαντικό πάντως, όπως επισημαίνουν οι συγγραφείς, είναι ότι το οξυγόνο στην αιμοσφαιρίνη μπορεί να αντικατασταθεί και από άλλες ομάδες, όπως αυτή του μονοξειδίου του άνθρακα. Ακόμη και μικρή ποσότητα μονοξειδίου του άνθρακα μπορεί να εμποδίσει τη μεταφορά οξυγόνου και αυτό μάς εκφράζει με τη γλώσσα της Χημείας τι σημαίνει «δηλητηρίαση από μονοξείδιο».

Οι μάσκες οξυγόνου στα αεροπλάνα πότε χρειάζονται;

Ο αέρας που κυκλοφορεί στον θάλαμο του αεροπλάνου, ακόμη και αν αυτό βρίσκεται σε ύψος 30.000 ποδών, είναι σε μια πίεση που αντιστοιχεί στην ατμοσφαιρική πίεση μιας οροσειράς γύρω στα 8.000 πόδια (= 2.438 μέτρα).

Αραιός αέρας είναι η αλήθεια, αλλά οι επιβάτες δεν κάνουν κάτι κοπιαστικό, κάθονται, οπότε αρκεί. Αν για κάποιον λόγο αρχίσει εκεί ψηλά να πέφτει η πίεση μέσα στον θάλαμο και ώσπου να κατέβει το αεροπλάνο πολύ πιο χαμηλά, ενεργοποιείται ένα σύστημα όπου εμφανίζεται μπροστά στον επιβάτη μια μάσκα από σιλικόνη για να την προσαρμόσει στο πρόσωπό του.

Αυτή με τη βοήθεια ενός σωλήνα είναι σε σύνδεση είτε με μια κεντρική φιάλη παροχής οξυγόνου είτε με ένα ατομικό σύστημα, όπου αρχίζει η αντίδραση χλωρικού νατρίου με ρινίσματα σιδήρου και παράγεται οξυγόνο. Αυτό όμως δεν μπορεί ούτε και πρέπει να διαρκέσει περισσότερο από 15-20 λεπτά. Όσο χρειάζεται ο πιλότος για να κατεβάσει το αεροπλάνο.

Τι μπορείτε να κάνετε

Αυτό που εσείς πρέπει να κάνετε για τα σωστά ποσοστά οξυγόνου στο αίμα σας είναι να διατηρείτε το βάρος σας σε φυσιολογικά επίπεδα και να γυμνάζεστε τακτικά. Προβλήματα που οφείλονται σε υπερβολικό βάρος και οδηγούν σε δυσκολία στην αναπνοή, ρίχνουν τα επίπεδα οξυγόνου του οργανισμού καταλήγοντας σε μάλλον επιβλαβείς καταστάσεις.

Υποξία

Η υποξία είναι παθολογική κατάσταση κατά την οποία, ολόκληρο το σώμα (γενικευμένη υποξία) ή ένα μέρος του, στερείται επαρκούς οξυγόνωσης. Γενικευμένη υποξία συμβαίνει σε υγιείς ανθρώπους όταν ανεβαίνουν σε μεγάλο υψόμετρο όπου προκαλείται η ασθένεια του υψόμετρου, με πιθανές θανάσιμες επιπλοκές το πνευμονικό οίδημα μεγάλου υψόμετρου, και το εγκεφαλικό οίδημα μεγάλου υψομέτρου.

Υποξία συμβαίνει επίσης σε υγιείς ανθρώπους όταν αυτοί εισπνεύσουν μείγματα αερίων με χαμηλή συγκέντρωση οξυγόνου, οι δύτες για παράδειγμα, ιδίως αυτοί που χρησιμοποιούν ρυθμιστή για την ποσότητα του οξυγόνου που λαμβάνουν. Η εκπαίδευση στο υψόμετρο εκμεταλλεύεται την ήπια υποξία που προκαλείται, για την μεγαλύτερη συγκέντρωση ερυθρών αιμοσφαιρίων στο σώμα του αθλητή με αποτέλεσμα την υψηλότερη επίδοση αυτού.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της γενικευμένης υποξίας εξαρτώνται από τη σοβαρότητα καθώς και την ταχύτητα εγκατάστασής της. Στην περίπτωση της ασθένειας του υψόμετρου, όπου έχουμε σταδιακή ανάπτυξη της υποξίας, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν: πονοκέφαλο, εξάντληση, δύσπνοια και ναυτία.

Στην βαριά υποξία, ή στην ραγδαία υποξία, υπάρχουν αλλαγές στο επίπεδο συνείδησης, κρίσεις, κώμα και τελικά θάνατος. Η βαριά υποξία προκαλεί τον κυανό χρωματισμό του δέρματος που ονομάζεται κυάνωση (η αιμοσφαιρίνη είναι μπλε όταν δεν δεσμεύει οξυγόνο (δεοξυαιμοσφαιρίνη), σε αντίθεση με το κόκκινο χρώμα που έχει όταν έχει δεσμεύσει οξυγόνο (οξυαιμοσφαιρίνη).

Ρυθμός αναπνοής

Ο ρυθμός αναπνοής είναι ουσιαστικά οι ανάσες που παίρνετε κάθε λεπτό και οι φυσιολογικές τιμές είναι γύρω στις 12-18 ανάσες ανά λεπτό. Υψηλός ή χαμηλός ρυθμός αναπνοής, είναι και οι δυο αιτίες ανησυχίας για το γιατρό, καθώς το άσθμα, η αφυδάτωση και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια είναι καταστάσεις που προκαλούν αύξηση του ρυθμού των αναπνοών, ενώ ο αυξημένος ρυθμός μπορεί να είναι σύμπτωμα για κάποιο άλλο πρόβλημα, που μπορεί να σχετίζεται με τη λειτουργία των πνευμόνων.

Επίσης, το ίδιο ανησυχητικός είναι και ο χαμηλός ρυθμός αναπνοών, καθώς μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα στις μεταβολικές λειτουργίες ή σε νευρολογικές καταστάσεις ή ακόμα και στην αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών.

Το κλειδί, τέλος, για να διατηρείτε τις αναπνοές σε ένα φυσιολογικό επίπεδο είναι να μειώσετε το άγχος και να αναπνέετε σωστά, εισπνέοντας από τη μύτη και εκπνέοντας από το στόμα. Δίνετε κάθε μέρα λίγο χρόνο στον εαυτό σας να αναπνέει σωστά, κάντε διαλογισμό και προσπαθήστε να παραμένετε ήρεμοι, ασχέτως των συνθηκών.
Μπορείτε να δείτε και Η σωστή αναπνοή το κλειδί για υγεία κι ευεξία
Ποια βότανα βοηθούν την αναπνοή και καθαρίζουν τα πνευμόνια 

Αρτηριακή πίεση

Όταν η πίεση σας είναι ανεβασμένη, οι αρτηρίες ζορίζονται να ανταπεξέλθουν στην πίεση του αίματος που καλούνται να διαχειριστούν και διοχετεύσουν σε όλο το σώμα, με αποτέλεσμα να σκληραίνουν και να μην είναι πια ελαστικές περιορίζοντας έτσι το ποσοστό του αίματος που καταλήγει στα ζωτικά όργανα.

Η κατάσταση αυτή λέγεται αθηροσκλήρωση και οδηγεί σε πλήθος ασθενειών όπως είναι προβλήματα στην καρδιά, αφού δεν φτάνει η επαρκής ποσότητα οξυγόνου στα ζωτικά όργανα για την καλή λειτουργία τους.
Αρτηριοσκλήρυνση και Αθηροσκλήρωση: Που διαφέρουν και ποιους κινδύνους εγκυμονούν 

Η δε χαμηλή πίεση, από την άλλη, μπορεί να μην είναι τόσο ανησυχητική κατάσταση αλλά προκαλεί ζαλάδες, έλλειψη συγκέντρωσης, κατάθλιψη και κόπωση και μπορεί ακόμα να είναι σύμπτωμα άλλων ασθενειών, όπως είναι προβλήματα στις καρδιακές βαλβίδες ή νευρολογικές παθήσεις.

Τα φυσιολογικά επίπεδα της πίεσης είναι 120/80 και για τη διατήρηση αυτών των επιπέδων παίζει σημαντικό ρόλο η υγιεινή διατροφή, η καθημερινή άσκηση, η διατήρηση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα, η αποχή από το κάπνισμα και το όσο το δυνατό λιγότερο άγχος.
“Τροφή-Φάρμακο”: Έχω εντονότατες ενστάσεις για το 120/80, αλλά αυτό ας το ψάξει ο καθένας μόνος του. Προς τα παρόν μπορείτε να δείτε και Ασθένειες που προκαλούνται όταν η υπέρταση δεν ρυθμίζεται 

Καρδιακοί παλμοί.

Και πάλι θα αναφερθούμε στις επιπτώσεις του στρες και στη σημασία να το διατηρούμε στα χαμηλότερα δυνατά επίπεδα καθώς επηρεάζει άμεσα τους παλμούς της καρδιάς μας ανά λεπτό.
Το στρες δημιουργεί ασθένειες – Τι πρέπει να αποφεύγουμε 

Όπως ισχύει και με την αρτηριακή πίεση, πιο ανησυχητικά είναι τα ανεβασμένα επίπεδα καθώς είναι πιθανό να προμηνύουν καρδιοαγγειακά προβλήματα, ενώ χαμηλότερος ρυθμός καρδιακών παλμών είναι ένδειξη καλύτερης υγείας. Ένας απλός τρόπος εξήγησης είναι πως η καρδιά σας δεν έχει λόγο να υπερλειτουργεί για να σας κρατάει στη ζωή, καταπονείται λιγότερο, χαρίζοντας έτσι περισσότερες μέρες υγιούς ζωής.

Τέλος, η γυμναστική είναι επίσης πολύ σημαντική για την υγεία της καρδιάς και τη διατήρηση των χαμηλών παλμών, καθώς αν μέσω της αεροβικής άσκησης ανεβάζετε για 30 λεπτά τους παλμούς σας, τότε τον υπόλοιπο χρόνο θα διατηρούνται σε χαμηλότερα επίπεδα.
Η άσκηση είναι εξίσου αποτελεσματική με πολλά φάρμακα 

Τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο και μαγνήσιο βοηθούν στη διατήρηση των παλμών σε χαμηλά επίπεδα, γι’ αυτό ενισχύστε τη διατροφή σας με μπανάνες, σταφίδες, πράσινα λαχανικά και περιορίστε το πολύ αλάτι και το fast-food.
Μπορείτε να δείτε και Ο καρδιακός παλμός ως δείκτης υγείας της καρδιάς