Οξειδωτικό Στρες-Αντιοξειδωτικά: Πώς η διατροφή προστατεύει DNA, κύτταρα και υγεία
Τι Είναι Το Οξειδωτικό Στρες
Η πρόσφατη ανάπτυξη των γνώσεων στη βιολογία σχετικά µε τις ελεύθερες ρίζες και τα δραστικά είδη οξυγόνου ROS οδήγησε σε µία ιατρική επανάσταση που υπόσχεται µία νέα εποχή στην υγεία. Πράγματι η ανακάλυψη του ρόλου των ελευθέρων ριζών στις χρόνιες εκφυλιστικές ασθένειες είναι το ίδιο σημαντική µε την ανακάλυψη του ρόλου των μικροοργανισμών στις μολυσματικές ασθένειες.(Bray, 1999).
Υψηλής δραστικότητας µόρια οξυγόνου (μονήρες οξυγόνο) και ρίζες οξυγόνου όπως το ανιόν του υπεροξειδίου (Ο2¯·) και η ρίζα υδροξυλίου (ΟΗ ¯ ) δημιουργούνται από το µοριακό οξυγόνο µε διέγερση ή µε μονοσθενή αναγωγή αντίστοιχα. Οι ελεύθερες ρίζες είναι ιδιαίτερα δραστικές διότι αυτά τα µόρια περιέχουν ασύζευκτα ηλεκτρόνια.
Μπορούν έτσι εύκολα να οξειδώσουν και να βλάψουν ζωτικά βιολογικά µόρια όπως λίπη, πρωτεΐνες και DNA. Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα που είναι ενσωματωμένα στις κυτταρικές μεμβράνες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην οξείδωση, διαδικασία γνωστή ως υπεροξείδωση των λιπιδίων.
Οξειδωτικό Στρες: Τι είναι και πως να το αντιμετωπίσετε φυσικά.
Οι ελεύθερες ρίζες αναπτύσσονται ενδογενώς στον οργανισμό σε
ένα σύνολο μεταβολικών διαδικασιών (π.χ. μεταβολισμός των κατεχολαμινών, κυτταρική αναπνοή) και αυξάνονται από εξωτερικούς παράγοντες.
Άλλωστε η εποχή µας χαρακτηρίζεται από πληθώρα επιβαρυντικών για την υγεία παραγόντων όπως
- η ατμοσφαιρική ρύπανση,
- το κάπνισμα,
- το άγχος της καθημερινότητας,
- η σωματική κόπωση,
- η κακή διατροφή,
- τα χημικά πρόσθετα των τροφών,
- η έκθεση στην έντονη ηλιακή ακτινοβολία καθώς και
- η χρήση φαρμάκων.
Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνουμε στην αυξημένη παραγωγή ελευθέρων ριζών και αυτό γιατί υπάρχουν πλήθος ασθενειών που αναπτύσσονται και εξελίσσονται ταχύτατα εξαιτίας της παρουσίας τους. Τέτοιες ασθένειες φαίνονται στον πίνακα 1.
Το οξειδωτικό στρες σχετίζεται άμεσα µε την παραγωγή ελευθέρων ριζών και µε τους φυσικούς αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς. Όταν οι οξειδωτικοί μηχανισμοί υπερτερούν των αντίστοιχων αντιοξειδωτικών του οργανισμού τότε τα επίπεδα των ελευθέρων ριζών υπερβαίνουν τα φυσιολογικά όρια και βρισκόμαστε μπροστά στο λεγόμενο οξειδωτικό στρες, φαινόμενο καταστρεπτικό για τους ιστούς.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1. Ασθένειες που συνδέονται με την αυξημένη συγκέντρωση ελευθέρων ριζών
- Παχυσαρκία
- Ρευματοπάθειες
- Αρτηριοσκλήρυνση
- Αυτοάνοσα νοσήµατα
- Χρόνια πολυαρθρίτιδα
- Τοξικώσεις από µέταλλα
- Ελκώδης κολίτιδα
- Πρόωρη γήρανση
- Φλεγµονές
- Νόσος Parkinson
- ∆ερµατικές παθήσεις
- Νόσος Alzheimer
- Ισχαιμία
- Σκλήρυνση κατά πλάκας
- Καταρράκτης
- Παγκρεατίτιδα
- Καρκίνος
Ελεύθερες ρίζες: Γιατί μας απειλούν και πως τις αντιμετωπίζουμε
Οξειδωτικό Στρες Και Αντιγήρανση
Από αρχαιοτάτων χρόνων οι άνθρωποι προσπάθησαν να ανακαλύψουν το ελιξίριο της ζωής. Τους απασχολούσε τόσο η κατάκτηση της μακροβιότητας όσο και η αιώνια νεότητα. Τι είναι όµως αυτό που φθείρει και καταστρέφει τους ιστούς προκαλώντας το γήρας και τα νοσήµατα φθοράς; Και αν το ανακαλύψουµε τελικά θα απολαύσουµε την αιωνιότητα στη γη;
Πολλοί είναι οι ερευνητές που προσπάθησαν και συνεχίζουν, να απαντήσουν τα ερωτήµατα αυτά. Οι περισσότερες έρευνες τα τελευταία σαράντα χρόνια συµφωνούν στην ύπαρξη των ελευθέρων ριζών οξυγόνου, οι οποίες ευθύνονται για την καταστροφή του κυττάρου και τον θάνατο του.
Αυτή η διαδικασία ονοµάζεται διαδικασία οξείδωσης, προκαλεί βλάβες στον οργανισµό µας και είναι µια από τις κύριες αιτίες γήρανσης.
Τελομερή: Ο πιο Ακριβής Δείκτης Νεότητας και Μακροζωίας
Οξειδωτικό Στρες Και Παχυσαρκία
Τα άτομα που είναι παχύσαρκα έχουν υψηλά επίπεδα ελευθέρων ριζών, που αυξάνουν την πιθανότητα εκδήλωσης καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Πως διαβήτης, υπέρταση, παχυσαρκία, απειλούν για καρδιακή ανεπάρκεια
Σε έρευνα στην Ιατρική Σχολή της Βοστόνης βρέθηκε ότι τα παχύσαρκα άτοµα εµφανίζουν υψηλότερα επίπεδα οξειδωτικού στρες, το οποίο καταδεικνύει σαφώς την επικινδυνότητα του υπερβολικού βάρους. Στην έρευνα αυτή βρέθηκε ότι υπήρχε ισχυρή συσχέτιση µεταξύ του ∆ΜΣ και του οξειδωτικού στρες. Ισχυρή συσχέτιση βρέθηκε επίσης στα άτομα που καπνίζουν και σε αυτά που έπασχαν από σακχαρώδη διαβήτη.
Παχυσαρκία: Τρως για να ζήσεις ή ζεις για να τρως;
Αντιοξειδωτικά: Μηχανισμός Άμυνας Του Οργανισμού
Σε περίπτωση που το οξειδωτικό στρες είναι αυξημένο και κατά συνέπεια είναι αυξημένη και η ποσότητα των ελευθέρων ριζών, ενεργοποιούνται οι φυσιολογικοί μηχανισμοί άμυνας του οργανισμού.
Τα αντιοξειδωτικά είναι ουσίες που δρουν µε τέτοιο τρόπο ώστε να δεσμεύουν και να εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες, μετατρέποντάς τες σε µη τοξικές, άρα και ακίνδυνες για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Τέτοιες ουσίες είναι
- η βιταμίνη A,
- η βιταμίνη C και
- η βιταμίνη Ε,
- τα φλαβονοειδή,
- το σελήνιο,
- το Β-καροτένιο,
- ο ψευδάργυρος,
- τα διάφορα είδη λυκοπενίων που περιέχονται στην ώριμη ντομάτα,
καθώς και άλλες ουσίες που περιέχονται
Τα αντιοξειδωτικά μπορούν να ταξινομηθούν στις παρακάτω κατηγορίες:
Ενδογενή αντιοξειδωτικά συστήματα π.χ. GSH γλουταθειόνη, καταλάση ή δισµουτάση του ανιόντος υπεροξειδίου (S.O.D.), αφυδρογονάση της 6-φωσφορικής γλυκόζης (G-6-PD)
Γλουταθειόνη: Η μητέρα όλων των Αντιοξειδωτικών
Δισμουτάση: Η… επισκευάστρια των κυττάρων και που βρίσκεται
Άλλες ενδογενείς αντιοξειδωτικές ουσίες π.χ. αλβουµίνη, ουρικό οξύ, χολερυθρίνη
Αντιοξειδωτικές βιταµίνες (π.χ. βιταμίνη Ε, C, καροτενοειδή)
Άλλα αντιοξειδωτικά που προσλαµβάνονται µε την διατροφή π.χ. συνένζυµο Q10, πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, κυστείνη, σελήνιο, ψευδάργυρος, φλαβονοειδή
Συνένζυμο Q10: Τι είναι, που το βρίσκουμε, πόσο σημαντικό είναι
Ο Ρόλος Των Αντιοξειδωτικών
Προστατεύουν τις κυτταρικές μεμβράνες, εξουδετερώνοντας τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου.
Δρουν καρδιοπροστατευτικά: Αυξάνουν την ανθεκτικότητα των αγγείων, περιορίζουν τους φλεγµονώδεις παράγοντες, αποτρέπουν την οξείδωση της LDL χοληστερίνης και συµβάλλουν στον έλεγχο των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης και της ομοκυστεϊνης.
Ασκούν αντικαρκινική δράση: Μπλοκάρουν ή εµποδίζουν την προσκόλληση επικίνδυνων ενζύµων στους ιστούς, αδρανοποιούν καρκινογόνες ουσίες που προκαλούν µεταλλάξεις σε υγιή κύτταρα κι επιβραδύνουν τους µηχανισµούς καρκινογένεσης.
Βελτιώνουν τις πνευµατικές ικανότητες και την ψυχική διάθεση, προστατεύοντας τους νευροδιαβιβαστές απο την οξείδωση και βελτιώνοντας την εγκεφαλική µικροκυκλοφορία.
Διατηρούν το δέρµα ελαστικό και το προφυλάσσουν απο την πρόωρη γήρανση, περιορίζοντας τη διάσπαση του κολλαγόνου.
Προστατεύουν οστά και αρθρώσεις, περιορίζοντας οιδήµατα, φλεγμονές και εκφυλιστικές αλλοιώσεις.
Βελτιώνουν τη λειτουργική κατάσταση του αµφιβληστροειδούς χιτώνα των µατιών και ενισχύουν την όραση.
Δρουν αντιαλλεργικά σε µεγάλο φάσµα αλλεργιών.
Διαφυλάσσουν τα αποθέµατα άλλων απαραίτητων θρεπτικών ουσιών στον οργανισµό, αποτρέπουν την καταστροφή τους και, σε ορισµένες περιπτώσεις, ενισχύουν τη δράση τους.
Πηγές Αντιοξειδωτικών
Υπάρχουν πολλά τρόφιµα που περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες, τα κυριότερα εκ των οποίων φαίνονται στον παρακάτω πίνακα.
Βιταμίνη Α: Αυγό, βούτυρο, γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα, συκώτι, ιχθυέλαια
Βιταμίνη C: Φρούτα, κυρίως εσπεριδοειδή, (πορτοκάλια, µανταρίνια), φραγκοστάφυλα, φράουλες, ακτινίδια, κεράσια, µούρα, πεπόνι, ντοµάτα, λάχανο, πράσινη πιπεριά, πράσινα φυλλώδη λαχανικά (µαρούλι, σπανάκι), σταυρανθή (µπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών)
Β-καροτένιο: Φρούτα κυρίως εσπεριδοειδή, (πορτοκάλια, µανταρίνια), λαχανικά πράσινου, κίτρινου και πορτοκαλί χρώµατος, ντοµάτες, και επίσης (σε μικρότερες ποσότητες) βερίκοκα, γλυκοπατάτες , καρπούζι, κολοκύθα
Βιταμίνη Ε: Φυτικά έλαια,(ηλιέλαιο,αραβοσιτέλαιο,βαµβακέλαιο), και κυρίως ελαιόλαδο, δηµητριακά ανεπεξέργαστα, σόγια, αµύγδαλα, καρύδια, φουντούκια, λαχανικά σκούρα πράσινα, λαχανικά φυλλώδη, φύτρα σταριού, αυγά
Σελήνιο: Κρέας, συκώτι, θαλασσινά, αβοκάντο, ελιές, ξηροί καρποί, δηµητριακά, σπόροι, φρούτα και λαχανικά που φυτρώνουν στο έδαφος
Φλαβονοειδή: Αρακάς, βατόµουρα, εσπεριδοειδή, κόκκινο κρασί, κουµ κουάτ, κρεµµύδια, µέλι, µήλα, µπρόκολο, πικρή σοκολάτα, σόγια, σταφύλια, τσάι πράσινο και µαύρο, φασολάκια πράσινα και επίσης στους ανθούς λαχανικών και λουλουδιών και στα φύκια
Ψευδάργυρος: ∆ηµητριακά, συκώτι, όσπρια, θαλασσινά, σπόροι σιταριού, µαγιά µπύρας, αυγά
Ανθοκυανίνες: Γογγύλια, κάρδαµο, κεράσια, κουνουπίδι, κραµβολάχανο, λάχανο κατσαρό, µούρα, µπρόκολο, µύρτιλλα, σπαράγγια, σταφύλια, φράουλες
Ελλαγικό οξύ: Βατόµουρα, κεράσια, σταφύλια, φράουλες
Λυκοπένιο: Ντοµάτες (φρέσκες, λιαστές και επεξεργασµένα προϊόντα ντοµάτας) και επίσης (λιγότερο) γκρέιπφρουτ, καρπούζι και πιπεριές
Φαινόλες: Ελαιόλαδο, ελιές, εσπεριδοειδή, κακάο, κρασί, λιναρόσπορος, µπρόκολο, σκόρδο, σοκολάτα πικρή, τσάι πράσινο.
Συνένζυμο Q10: Σαρδέλα, σκουµπρί, σόγια
Συνένζυμο CoQ10: Ισχυρότατος παράγοντας υγιείας και μακροζωίας
10 Τρόποι Για Να Αυξήσετε Τα Αντιοξειδωτικά Στη Διατροφή Σας
Υιοθετήστε το Μεσογειακό πρότυπο διατροφής. Προσπαθήστε, δηλαδή, να τρώτε περισσότερες φυτικές τροφές και λιγότερες ζωικές, προτιµώντας τις ανεπεξέργαστες τροφές αντί για τις βιοµηχανοποιηµένες και τις βιολογικές αντί για τις συµβατικές
«Φάρμακο» η μεσογειακή διατροφή, αλλά του 1960 που ελάχιστοι Έλληνες πλέον ακολουθούν
Τρώτε καθηµερινά αρκετά διαφορετικά φρούτα και λαχανικά
Μην είστε µονοµερείς στις επιλογές σας.
Μη διαλέγετε τα πιο µεγάλα, τα πιο φανταχτερά και τα πιο γυαλιστερά φρούτα, αλλά αυτά που έχουν ένα περισσότερο φυσιολογικό µέγεθος και χαρακτηριστικό άρωµα
Λαχανικά και φρούτα είναι, δεν είναι top models
Μην αποθηκεύετε µεγάλες ποσότητες νωπών τροφών, ακόµα και αν τις βάζετε σε καταψύκτη. Κανένα φρούτο ή λαχανικό δεν πρέπει να αποθηκεύεται για χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο των 3-4 ηµερών.
Σεβαστείτε την εποχικότητα. Αποφύγετε φρέσκα φρούτα και λαχανικά ‘ψυγείου’ ή θερµοκηπίου και γενικά ό,τι είναι ‘εκτός εποχής’
Βασικότατος κανόνας Φρούτα και λαχανικά στην εποχή τους
Πλένετε τα φρούτα και τα λαχανικά πολύ καλά µε ζεστό νερό, αλλά σκουπίστε τα αµέσως και µην τα αφήνετε να στραγγίξουν µόνα τους. Αν είστε σίγουροι για την προέλευσή τους, καθαρίστε τα µε βρεγµένο βουρτσάκι. Αν όχι, αποµακρύνετε τη φλούδα των φρούτων και τα εξωτερικά φύλλα των λαχανικών, για να µειώσετε τα χηµικά τους υπολείµµατα.
Χωρίς ξιδάκι, δεν κάνουμε τίποτα: Απλοί τρόποι για να αφαιρέσετε φυτοφάρμακα από φρούτα και λαχανικά
Τρώτε τα φρούτα µόνα τους και όχι ως επίδορπιο µετά τα κυρίως γεύµατα.
Συνδυάστε λαχανικά διαφόρων χρωμάτων στις σαλάτες σας. Φροντίστε να τα χοντροκόβετε ελάχιστη ώρα πριν τα καταναλώσετε και να τα αρτύζετε στο πιάτο σας µε ωµό εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο και λεμόνι
Η διατροφή των 4 χρωμάτων που απογειώνει τους δείκτες υγιείας!
Προτιµήστε το βράσιµο στον ατµό απο το βράσιµο σε νερό. Όταν βράζετε λαχανικά ή χόρτα, χρησιµοποιήστε µόνο το απολύτως αναγκαίο νερό και επιδιώξτε το βράσιµο να διαρκεί όσο το δυνατόν λιγότερο χρόνο. Σε κάθε περίπτωση αποφύγετε τη χρήση μαγειρικής σόδας
Προσθέστε στα φαγητά και τις σαλάτες αρωµατικά βότανα, ελαφρά μπαχαρικά και φυσικά καρυκεύµατα.
Αντιοξειδωτική Δίαιτα
Οι επιστήµονες του USDA των ΗΠΑ κατέταξαν πρόσφατα τα τρόφιµα σε µια κλίµακα ανάλογα µε την αντιοξειδωτική τους ικανότητα, την κλίμακα ORAC (oxygen reagent absorbance capacity) δηλαδή την ικανότητα των τροφίµων να δεσµεύουν τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου.
Οι ειδικοί προτείνουν µια ‘αντιοξειδωτική’ δίαιτα σε περίπτωση που διαγνωσθεί υψηλό οξειδωτικό στρές. Η δίαιτα αυτή πρέπει να περιέχει 3000-5000 µονάδες ORAC. Η αντιµετώπιση του οξειδωτικού στρές µε µια αντιοξειδωτική δίαιτα θεωρείται απαραίτητη και πρέπει να γίνεται παράλληλα µε την θεραπεία των νοσηµάτων που συνυπάρχουν π.χ. παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση, καρδιαγγειακά νοσήµατα. (Υπόψιν η κλίμακα ORAC, δεν ισχύει πλέον από το 2012.)
Μ. Χασαπίδου, Καθηγήτρια Διατροφής – Διαιτολογίας ΑΤΕΙΘ
Πηγή: ΓΝΑ Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός
Τμήμα Ενδοκρινολογίας
«Τροφή-Φάρμακο»: Γνωρίστε και αποκτήστε Το ισχυρότερο αντιοξειδωτικό παγκοσμίως: Καθαρίζει το σώμα σε λίγες μόνο ώρες, Βελτιώνει την υγεία σε όλα τα επίπεδα
Το οποίο έχει συνδυαστεί σε ΜΙΑ ΙΣΧΥΡΗ ΦΟΡΜΟΥΛΑ ΥΓΕΙΑΣ με δύο ακόμη αντιοξειδωτικές “υπερδυνάμεις”:
– ΤΖΙΝΓΚΟ ΜΠΙΛΟΜΠΑ – Είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό βότανο με ιδιαίτερες ιδιότητες στο κυκλοφορικό και ειδικά στον εγκέφαλο. Έχει αποδειχθεί ότι έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και προστατεύει αποτελεσματικά τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα των μεμβρανών. Έχει δράση στον εγκέφαλο, τον αμφιβληστροειδή του οφθαλμού και το καρδιαγγειακό σύστημα. Και
– ΕΚΧΥΛΙΣΜΑ ΣΠΟΡΩΝ ΣΤΑΦΥΛΙΟΥ, το οποίο:
- Βοηθά στην πρόληψη ορισμένων ενζύμων που σχετίζονται με το οξυγόνο, όπως τα ένζυμα ξανθινοξειδάση (οξειδάση της ξανθίνης) και καταλάση.
- Αυξάνουν τα επίπεδα γλουταθειόνης (σημαντικό αντιοξειδωτικό θρεπτικό συστατικό) στο αίμα και την ενδοκυττάρια αναλογία αναχθείσας (GSH) προς οξειδωμένη γλουταθειόνη.
- Προστατεύουν τις κυτταρικές μεμβράνες από τις ελεύθερες ρίζες.
- Μειώνουν τα επίπεδα των μορίων του αντιδρώντος οξυγόνου στο αίμα.
- Μειώνουν την οξείδωση του λίπους (υπεροξείδωση λιπιδίων).
- Μειώνουν τους βιοδείκτες οξειδωτικού στρες.
σε συνδυασμό και τα 3 ανά κάψουλα μαζί ώστε να εξασφαλίσετε την υγιεία των αγγείων, της καρδιάς, του εγκεφάλου και πολλών ακόμη ζωτικών οργάνων.
Για περισσότερα και για να το αποκτήσετε, ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ή επικοινωνήστε στο μέιλ: life@proionta-tis-fisis.com
Μπορείτε να δείτε ακόμη: Αντιοξειδωτικά: Τελικά, προκαλούν ή εξαλείφουν τον καρκίνο; Οξειδωτικό Στρες-Αντιοξειδωτικά: Πώς η διατροφή προστατεύει DNA, κύτταρα και υγεία
