Κιτριά και κίτρο: Ιδιότητες, οφέλη, χρήσεις, καλλιέργεια
Το κίτρο ή Citrus medica Risso ανήκει στην οικογένεια των Ρουτιδών, δηλαδή των εσπεριδοειδών, όπως η πορτοκαλιά, νερατζιά η κιτρομηλιά, μανταρινιά, λεμονιά και το γκρέιπφρουτ.
Είναι μικρότερο δέντρο από τη λεμονιά, με βλαστούς αγκαθωτούς, φύλλα ωοειδή προμήκη, πριονωτά, με μίσχο, χωρίς πτερύγιο. Άνθη λευκά και γαλακτώδη με 5 πέταλα ελαφρώς σαρκώδη. Καρπός ογκώδης, ελλειψοειδής, μαστοειδής ή απιοειδής με περικάρπιο πολύ παχύ, ρυτιδώδες ή φυματιώδες, κίτρινο, πρασινωπό ή χρυσοκίτρινο και σάρκα λεπτή και πικρόξυνη.
Ιστορική προέλευση
Από τα εσπεριδοειδή μόνο το κίτρο ήταν γνωστό στους κλασσικούς συγγραφείς. Φαίνεται ότι η κιτριά υπήρξε το πρώτο από τα εσπεριδοειδή που καλλιεργήθηκε στην Ευρώπη και μάλιστα στην περιοχή της Μεσογείου.
Η προέλευση του κίτρου είναι άγνωστη, αλλά σπόροι του βρέθηκαν στις ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί στη Μεσοποταμία. Η καλλιέργεια της κιτριάς ξεκίνησε, λοιπόν, στην Περσία και αργότερα στην Παλαιστίνη, από όπου πιθανόν έγινε γνωστή στους Έλληνες και τους Ρωμαίους. Η ιστορία λέει ότι το κίτρο ήταν μια από τις βάσεις της Ρωμαϊκής διατροφής.
Λίγο μετά την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου ο Θεόφραστος έδωσε ακριβή περιγραφή της κιτριάς, η οποία μέχρι αυτήν την εποχή ονομαζόταν «μηδικό ή περσικό μήλο». Το όνομα CITRUS προέρχεται από τη χώρα της Μηδείας. Ο Πλίνιος ονόμασε το δέντρο CITRUS, βοτανικό όνομα το οποίο υιοθέτησε ο Λιναίος για όλα τα συναφή με αυτό δέντρα.
Δραστικές ουσίες κίτρου
Περιέχει φλαβονοειδή, αιθέριο έλαιο, βιταμίνες Α, Β1, Β2, Β3, Β6, C, E, P, οργανικά οξέα, φυλλικό οξύ, σάκχαρα, ανόργανα άλατα ασβεστίου, καλίου, φωσφόρου, μαγνησίου, νατρίου, σιδήρου και κοβαλτίου. Το αιθέριο λάδι τους περιέχει τερπενικούς υδατάνθρακες, αλκοόλες, λεμονέλιο και ανθρανιλικό μεθύλιο.
Τα φύλλα τους περιέχουν ένα γλυκοσίδιο, την εσπεριδίνη και μια πικρή ουσία την λεμονίνη.
Τα άνθη τους περιέχουν αιθέριο λάδι που αποτελείται από υδατάνθρακες, αλκοόλες και ανθρανιλικό μεθύλιο.
Η φλούδα του κίτρου έχει πολλές βιοχημικές ουσίες.
Περιέχει άφθονο αιθέριο λάδι, άλατα νατρίου και καλίου και βιταμίνες, όπως είναι μεταξύ άλλων και η αντιφλεγονώδης βιταμίνη C, που χρησιμοποιείται στη θεραπεία πολλών παθήσεων.
Η πράσινη φλούδα των καρπών τους περιέχει αιθέριο λάδι με κύριο συστατικό το λεμονένιο και πικρές ουσίες την αουραντιαμαρίνη και την εσπεριδίνη.
Η κίτρινη φλούδα των καρπών τους είναι γεμάτη βιταμίνες και αιθέριο έλαιο. Περιέχει τέφρα, πηκτίνη, οργανικά οξέα, όπως το κιτρικό και μηλικό οξύ, φλαβονοειδή, γλυκοσίδια, όπως την εσπεριδίνη, ναριγγίνη και αιθέριο λάδι. Η φλούδα του κίτρου χρησιμοποιείται τόσο στη φαρμακοβιομηχανία όσο και στη ζαχαροπλαστική και στη σαπωνοποιία.
Τα οφέλη στην υγεία από το κίτρο
Το αιθέριο έλαιο, τα άλατα σοδίου και οι βιταμίνες, ειδικά η C, το καθιστούν αποτελεσματικό για τις αρθριτορευματικές παθήσεις, την αρτηριοσκλήρωση, τις νεφρίτιδες και όλες τις παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος.
Το σημαντικότερο όφελος που προκύπτει από την κατανάλωση κίτρου είναι ότι έχει παρατηρηθεί πως είναι πολύ ευεργετικό για την καρδιά, διότι ρυθμίζει την καρδιακή συχνότητα. Είναι επίσης αποτελεσματικό ως αναλγητικό, αντιφλεγμονώδες και διαθέτει και αντικαρκινικές ιδιότητες.
Λόγω της υψηλής περιεκτικότητας του σε ίνες του είναι ένα εξαιρετικό φαγητό για την πέψη και μαζί με τη λήψη νερού χρησιμοποιείται ως διουρητικό σε θεραπείες αδυνατίσματος.
Ο χυμός κίτρου ήταν γνωστός και έχει χρησιμοποιηθεί από την αρχαιότητα για θεραπευτικούς σκοπούς, ειδικά για διάφορα εντερικά προβλήματα, αλλά και για προβλήματα που αφορούν τους πνεύμονες. Το φυσικό έλαιο του κίτρου, θεωρείται ως ένα από τα καλύτερα αντιβιοτικά και πιστεύεται ότι είναι ένα αποτελεσματικό αντίδοτο στο δηλητήριο.
Η υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικές ουσίες του κίτρου, του δίνει τη δυνατότητα να αποτρέψει τη γήρανση και να βοηθά την καλή κυκλοφορία του αίματος. Επίσης, η αποτελεσματική διουρητική δράση του μυρωδάτου αυτού καρπού διευκολύνει την αφαίρεση των υγρών και κατά συνέπεια την αποφυγή της κατακράτησης.
Έχει αντιγριπικές, τονωτικές, διουρητικές ιδιότητες και συστήνεται και σε αιμοπτύσεις και ηπατικές παθήσεις. Σε κρυολογήματα χρησιμοποιείται μαζί με θρούμπι, ρίγανη, μερσίνι, λασμαρί, πεύκο, ευκάλυπτο και άλλα βότανα σε θεραπευτικά μπάνια
Κατάλληλο για πολλές χρήσεις
Το κίτρο χρησιμοποιείται πολύ για παραδοσιακά γλυκά και ποτά Σαν αφέψημα και έγχυμα βράζονται οι καρποί μαζί με τη φλούδα σε νερό αφού κοπούν σε μικρά κομμάτια σε αναλογία 10:50. Το ζαχαρόπηκτο κίτρο χρησιμοποιείται στις βιομηχανίες παγωτού, σοκολάτας, στην παρασκευή κέικ κλπ.
Βάζετε 100 γραμμάρια καρπού με τη φλούδα και τους σπόρους σε μισό λίτρο νερό, μέχρι να μείνει το μισό και πίνετε 1 φλιτζάνι πρωί νηστικοί (για όλες τις ιδιότητες).
Ένα δυναμωτικό του στομαχιού φτιάχνεται με φλούδες κίτρου, πορτοκαλιού που βράζουν μέσα σε κρασί…
Το κίτρο είναι ένα τρόφιμο που, εκτός από τις ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία όποιου αποφασίσει να το γευτεί, προσφέρει πολύ ελκυστικές γαστρονομικές δυνατότητες. Η υφή του είναι ιδανική για την παρασκευή κυρίως γλυκών, όπως είναι οι κομπόστες ή για ανάμειξη με άλλα φρούτα ή λαχανικά σε πολύχρωμες και δροσερές σαλάτες.
Επιπρόσθετα, στην κουζίνα, το κίτρο είναι ιδανικό για να το προσθέσετε σε σούπες, βραστά, πουρέδες ή ως ένα επιπλέον συστατικό σε οποιαδήποτε συνταγή σας.
Πιστέψτε μας, θα εκπλαγείτε από την υπέροχη γεύση του.
Εκτός κουζίνας, το υπέροχο άρωμα των εσπεριδοειδών και πρωτίστως του κίτρου, εκτιμάται ιδιαίτερα για την παρασκευή καλλυντικών προϊόντων.
Καλλιέργεια
Η κιτριά μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιοδήποτε εδαφικό τύπο, αναπτύσσεται όμως καλύτερα σε εδάφη μέτριας σύστασης, διαπερατά, ελαφρά, που αποστραγγίζονται καλά και διατηρούν σχετική δροσερότητα.
Οι μήνες της κύριας συγκομιδής του είναι ο Σεπτέμβριος και ο Οκτώβριος. Επειδή όμως η κιτριά χαρακτηρίζεται από συνεχή βλάστηση και καρποφορία, γι’ αυτό υπάρχουν και κίτρα το Νοέμβριο, Δεκέμβριο, Φεβρουάριο και Ιούνιο.
Ο καρπός της κιτριάς είναι μεγάλος, μακρουλός ή σφαιρικός, παχύς, τρυφερός και γλυκός (όταν είναι ώριμος), Ο φλοιός που περιβάλλει την κάψα είναι υπόξινος και έχει χρώμα πράσινο ενώ όταν ωριμάσει γίνεται κίτρινος.
Η παραγωγή του κίτρου σήμερα
Το κίτρο σήμερα καλλιεργείται συστηματικά στη Γαλλία (Κορσική), στη Νότια Ιταλία (Σικελία, Καλαβρία), στο Πόρτο Ρίκο και στη χώρα μας. Όσον αφορά ειδικότερα τη χώρα μας η βασική παραγωγή του εντοπίζεται στην Κρήτη ενώ μικρότερες ποσότητες παράγονται επίσης στη Νάξο και την Αιγιαλεία (Διακοφτό).
Στην περιοχή του Μέσα Μυλοποτάμου στην Κρήτη (Γαράζο, Απλαδιανά, Δαφνέδες, Αγιά, Πέραμα κ.ά.) παράγεται το μεγαλύτερο ποσοστό της ελληνικής κιτροπαρα-γωγής (60-65%) ενώ στην Κρήτη γενικότερα παράγεται το 90% της συνολικής μας παραγωγής σε κίτρα. Σε μικρές ποσότητες το κίτρο καλλιεργείται επίσης στο Ισραήλ, που χρησιμοποιείται από τους Εβραίους στην ετήσια θρησκευτική γιορτή της Σκηνοπηγίας.
Σε όγκο παραγωγής η χώρα μας συναγωνίζεται το Πόρτο Ρίκο με παραγωγή που κυμαίνεται γύρω στους 1000 τόνους ετησίως, ενώ ακολουθεί η Ιταλία με πολύ μικρότερες ποσότητες (περίπου 200-300 τόνους ετησίως). Το τελευταίο έτος στον ευρωπαϊκό χώρο εισήχθησαν και ποσότητες από τη Βραζιλία.
Μπορείτε να δείτε ακόμη: Φαρμακοτεχνικές συνταγές με τη χρήση εσπεριδοειδών
Ωφέλιμες φλούδες εσπεριδοειδών: Πως να αφαιρέσουμε τα φυτοφάρμακα
Κιτριά και κίτρο: Ιδιότητες, οφέλη, χρήσεις, καλλιέργεια
